6. kiyimdagi dekor va tanlanadigan materiallar

5.3. RANG TURLARI
Tabiatdagi hamma ranglar xromatik va axromatik ranglarga bo’linadi. Xromatik ranglar deb buyalgan, ya`ni spektr ranglariga aytiladi. Xromatik ranglarning xususiyatlari kuyidagilar:
Rang tusi - rangning shartli belgisi (qizil, ko’k, tuk sarik, xavo rang va hokazo) rangning nomi shartli yoki bironta buyum, usimlik nomiga yakinlashtirib aytiladi) limonrang, apelsinrang, o’rikrang va hokazo.
Rang to’qligi - rang kuchining va xromatik rangga axromatik rang aralashgani bilan haraterlanadigan rang tukligining ko’rsatikichi bo’lib hisoblanadi.
Oqishlilik - xromatik rangning ok rangga yakinlik darajasi.
Axromatik ranglarda fakat oqishlik xususiyatigina bo’ladi.
Spektrdagi ranglar eng sof, eng to’q ranglar bo’ladi. Ok aralash ranglarni (pushti, xavorang, bargikaram) postel' (mayin) ranglar deyiladi. Kulrang qo’shilsa, to’qligi kam bo’lgan odmi ranglar chikadi. Ranglarning gavdani o’zgartirib ko’rsatish xususiyati ham bor. Gavdani iliq (sarg’ish qizil vа sarg’ish yashil) ranglar yaqinlashtirib va kattalashtirib ko’rsatadi, sovuq (ko’kish qizil va ko’kiш yashil) ranglar uzoqlashtirib va kichraytirib ko’rsatadi. qora rang gavdani maksimal uzoqlashtirib va kichraytirib, ok rang esa maksimal yakinlashtirib va kattalashtirib ko’rsatadi. Xromatik va axromatik ranglarning birga qo’shilgani kiyim kompozitsiyasida juda ifodali bo’lib chikadi. Ok rang sof xromatik tusining kuchi va jarangdorligi yuzaga keladida, bayramona manzaralilik xissi tug’iladi: ok rang bilan mayin ranglar (ok - havo rang, oq bargikaram va boshqalar) uzviy va osongina qo’shilib, soflik va bashanglik hissini yuzaga keltiradi. qora rang bilan sof xromatik rang birga qo’shilib, ko’zga tashlanib turadigan va keskin ko’rinadigan ranglar xosil qiladi. qora rang tusning yorkinligini va sofligini bir kadar kamaytirish xususiyatiga ega.
Tegishib turgan ranglar bilan o’zaro ta`siri yo’k ranglar neytral ranglar deyiladi. Kulrang, ko’kimtir kulrang, yashilrok kulrang va boshqa ranglar ana shunday ranglarga kiradi. Baravar kontrastlik hodisasini hisobga olish - bet, ko’z, soch rangiga moslab, kiyim rangini tanlashda juda muhim. Optik nuqtai nazardan ko’p sonli ranglar turkumidan to’rtta asosiy rangni ajratish mumkin:
- toza sariq,
- toza qizil,
- toza yashil,
- toza ko’k.
Ranglar xalkasidagi fakat shu ranglargina o’zining qo’shni ranglari bilan qo’shilma ranglar xosil qilmaydi.