6-amaliy mashg'ulot Mavzu: Integral diod o'lchamlarini loyihalash tavsiflarini hisoblash. Nazariy qisim

6-amaliy mashg'ulot

Mavzu: Integral diod o'lchamlarini loyihalash tavsiflarini hisoblash.

Nazariy qisim.

Diod ikkita kontaktga ega, ular anod va katod deb ataladi. Diod elektr zanjirida tokni faqat bitta yonalishli oqim boyicha otkazish diodning asosiy xususiyatidir. Diodlar yarimotkazgichlar sinfiga kiradi va aktiv elektron komponentlar hisoblanadi (rezistorlar va kondensatorlar- passivlar hisoblanadi)

Diodlar tayyorlangan matierialiga qarab tortta guruhga ajraladi: germaniyli, kremniyli, arsenid galliydan tayyorlangan va indiya fosfididan. Germaniy diodlari tranzistorli qabul qiluvchilarda keng qollaniladi, chunki ular kremniyga nisbatan yuqori otkazuvchanlik koeffitsientiga ega. Buning sababi ularning detector kirishidagi past chastotali signalning past kuchlanishida (taxminan 0,1 … 0,2 V) va nisbatan past yuk qarshiligi (5 … 30 kOm) Yarimotkazgichli diodlar.
Diodlar quyidagi asosiy parametrlar orqali xarakterlanadi: – diodtan otuvchi tok togri yonalishda boladi ; – diodtan otuvchi tok teskari yonalishda boladi; – eng kop otadigan togrilangan tok maksimum qiymatda boladi; – kop ruxsat etilgan maksimal oqim I togri; – togri qarshilik U n p; – teskari qarshilik va teskari quvvat Р; – koplab ruxsat etiladigan teskari qarshilik va teskari maks. – chiqish diod va Cd orasidagi hajmi; – olchamlari va ish harorati oraligi.

Diodni zanjirga ulaganda togri qutblilikka amal qilish kerak. Katod va anodning joylashishini aniqlashni osonlashtirish uchun korpusga yoki diodning terminallaridan biriga maxsus belgilar qollaniladi. Diodlarni markirovkalashning turli xil usullari mavjud, lekin kopincha katodga mos keladigan korpusning yon tomoniga halqali chiziq qollaniladi. Agar diod maskirovkalanmagan bolsa, u holda yarimotkazgichli diodlarning xulosalarini olchash moslamasi yordamida aniqlash mumkin –chunki diod tokni faqat bir tomonlama otkazadi.

Diodning ishlash prinsipini oddiy tajriba yordamida aniq korishimiz mumkin. Agar batareya diodga kam quvvatli lampa orqali ulangan bolsa, uning musbat tomoni anodga, manfiy tomoni esa katodga ulangan bolsa natijada hosil bolgan elektr zanjirida tok otadi va lampa yonadi. Ushbu tokning maksimal qiymati yarimotkazgichli diodning qarshiligiga va unga berilgan doimiy kuchlanishga bogliq. Diodning ushbu holati ochiq deyiladi, undan otuvchi tok togri tok - I togri, unga berilgan kuchlanish esa togri kuchlanish - U togri.Agar diod chiqishlari almashtirilsa, u holda lampa yonmaydi, chunki diod yopiq holatda boladi va zanjirdagi tokga kuchli qarshilik korsatadi. Takidlash joizki, diodning yarimotkazgichli otishi orqali qarama-qarshi yonalishda kichik tok oqimi otadi, lekin togri tok bilan solishtirganda shunchalik kichik boladiki, lampa hattoki sezmaydi ham. Bunday tok teskari tok deb ataladi I teskari, uni hosil qiluvchi kuchlanish esa teskari kuchlanish U teskari.

p-n otishga ega yarimotkazgichli diodning tuzilmaviy sxemasi: 1 kristall; 2 qutblar (tok otkazgichlari); 3 elektrodlar ; 4 рn - otish tekisligi. р n-otishga ega yarimotkazgichli diodning Volt-Amper xarakteristikasi: U dioddagi kuchlanish; I dioddan otuvchi tok; U* обр va I* обр maksimal ruxsat etilgan teskari kuchlanish va mos keladigan teskari tok; U ст stabilizatsiya kuchlanishi.