6-amaliy mashg’ulot. Deduktiv, induktiv va abduktiv xulosalash Deduktiv xulosalash masalalarini formallashtirish

Induktiv xulosalash. Xulosalashning bunday sxemalari mavjud xususiy tasdiqlarning umumlashmasini hosil qilishga imkoniyat yaratadi. Induktiv xulosalashning umumiy muammosi–bu «tabiatning ba’zi bir muntazamligini ifodalovchi faktlardan qonunlarga o’tganda biz nimaga asoslanamiz» degan prinsipni tushuntirishdan iborat.

Misol. Berilgan: x; y. Topish kerak: R.

x: Axmedov -abiturient;

y: Axmedov – xujjat topshirishga haqli;

R: Barcha abiturientlar xujjat topshirishga haqli.

Induktivli xulosalashlar induktivli umumlshtirish qoidasi asosida hosil qilinadi:

bu erda A-ma’lum faktlar to’plami, B-tushuncha (gipotaza, ba’zida H deb belgilanadi).

Ushbu qoidaning ma’nosi quyidagicha. A faktlar to’plami mavjud bo’lsin. Agar qandaydir B gipotezani kiritish mumkin bo’lsa va B gipotezadan ixtiyoriy A faktni hosil qila olsak, u holda B gipoteza to’g’ri bo’ladi.