6 Adabiyot II qism 2017. p65

!
!
Tog‘ay Murodni iste’dodli yozuvchi sifatida ko‘r-
satgan dastlabki yirik asar 1976-yilda dunyoga keldi.
Bu «Yulduzlar mangu yonadi» nomli qissa edi.
Mazkur asarda yozuvchining qon-qoniga singib ketgan, ming
yillar mobaynida unutilmay, elda ardoqlanib kelayotgan tarixiy
qadriyat – kurash, kurashchi polvonlar, ular orasidagi muomala-
munosabatlar, ziddiyatli hayotiy muammolar qalamga olindi.
Yozuvchining keyingi asari – «Ot kishnagan oqshom» qissasi
(1979-yil) «Yoshlik» jurnalida chop qilinishi bilan butun xalqi-
miz orasida juda tez dovruq qozondi. Chunki bu asarda o‘sha
davr adabiyotida kamdan kam tilga olinadigan ijtimoiy-iqtisodiy
muammolar, butun dunyoga ibrat qilib ko‘rsatiladigan «sovet
kishisi» tabiatiga xos bo‘lgan turfa illatlar badiiy jihatdan ta’sir-
chan va ishonarli tarzda ochib berilgandi. Asardagi qishloq meh-
natkashlarining og‘ir qismati, katta-kichik rahbarlarning ularga
bepisand munosabati, odamlardagi pokiza his-tuyg‘ularning
toptalishi, kuppa-kunduz kuni bo‘layotgan adolatsizliklar tasvir
va talqini haqiqatga tashna o‘quvchilarning qizg‘in e’tirofiga
sababchi bo‘ldi. Mazkur qissa sho‘ro davri adabiyotidagi ko‘plab
boshqa asarlardan oxiri «umidbaxsh sadolar bilan» tugamasligi
jihatidan ham ajralib turardi. Uning so‘ngida odam bolalaridan
cheksiz adolatsizlik, nomardlik, vahshiylik ko‘rgan qissa
qahramoni Ziyodulla chavandoz o‘zining sevimli, vafodor va bir
umrga sadoqatli otidan najot tilaydi!