6. 2-rasm ko‘ram

P

P
Bitta parchin mixda ezilishdan hosil bo‘ladigan normal kuchlanishni σ_e=_td desak, mixlar soni «n» ta bo‘lsa, mos ravishda
σ_e= _ntd ga teng deb olish mumkin. Agarda biriktiriladigan listlarning qalinligi har xil bo‘lsa, u holda ularning eng yupqasini qalinligi, ya’ni t_min olinadi.
Ezilishdagi mustahkamlik sharti

150

_e 

P
nt _min d

__e , _(6.2)

deb ifodalanadi.
Bu yerda P – eng kichik qalinlikdagi (t_min) paket listiga ta’sir etuvchi kuch, [σ]_e-ezilishda ruxsat etilgan kuchlanish, uning qiymati odatdagi ruxsat etilgan kuchlanish [σ] ga nisbatan 2 – 2,5 marta kattaroq qilib olinadi. [σ]_e qiymatlari 6.1-jadvalda keltirilgan.
Bitta parchin mix diametrini bilgan holda, birikma hosil qilish uchun kerakli bo‘lgan «n» ta parchin mixlar sonini topib, kesishdagi mustahkamlik shartidagi «n» soni bilan solishtirish mumkin. Albatta loyiha ishlarini bajarishda bu topilgan «n» lardan kattarog‘i olinadi.
Oddiy turdagi boltlar ham kesilish va ezilishga ishlaydi, ularni hisoblash ishlari parchin mixli birikmalarni hisoblashdan deyarli farq qilmaydi.
Yuqori mustahkamlikka ega bo‘lgan boltli birikmalarning hisoblash ishlari boshqacha o‘tkaziladi, chunki ular yordamida birikma hosil qilish uchun boltlar yuqori cho‘zuvchi kuchlanishlarga yetguncha mahkam qotiriladi. Bu holda biriktirilayotgan elementlar shu darajada bir-biriga yopishadiki, ular orasida hosil bo‘lgan ishqalanish kuchlari birikma elementlariga berilayotgan zo‘riqishni to‘la o‘ziga oladi. Shuning uchun yuqori mustahkamlikka ega bo‘lgan boltlar kesishga ham, ezilishga ham ishlamaydi.
Bu xildagi birikmalar hisobi bolt orqali berilayotgan tashqi kuchlar P va bog‘lanayotgan elementlar orasidagi ishqalanish kuchlari muvozanatini ta’minlashdan iborat bo‘ladi. Har bir boltdagi taranglik kuchi N va biriktiriluvchi elementlar orasidagi ishqalanish koeffitsienti orqali birikma mustahkamlik shartini quyidagicha yozish mumkin,
P Nfn (6.3)
Bu yerda (n – boltlar soni, – esa N va ning hisoblash qiymatlaridan farq qilishini hisobga oluvchi koeffitsient (< 1).
Yuqori mustahkamlikka ega bo‘lgan boltlar sonini (6.3) shartdan topsak u


P
^{n }_Nf bo‘ladi. (6.4)
Metall ko‘priklarni loyihalashda tasdiqlangan me’yorlar asosida N
ning qiymatini quyidagicha topish mumkin: N 0,6_bF

151

b

b
Bu yerda, F – rezba hisobiga kichraygan bolt ko‘ndalang kesimining yuzi, σ – bolt materiali uchun mustahkamlik chegarasidagi normal kuchlanishning qiymati, σ = 12000 kgk/sm² dan kam emas. Po‘latning markasiga qarab = 0,78, f = 0,4 0,45 gacha olinishi mumkin.








Misol. Qalinligi t = 10 mm, uzunligi 40 sm bo‘lgan ikkita list diametri d = 20 mm bo‘lgan parchin mixlar yordamida biriktirilgan. Siljituvchi kuch P = 20 t. Teshik parmalab teshilgan, parchin mix materiali St. 2, listlar ustma-ust mahkamlangan (6.5-rasm). Bu birikma mustahkamligini ta’minlash uchun parchin mixlar soni topilsin.
_k 1400 kgk / sm ² , _e 2800 kgk / sm ² .

6.5-rasm. Parchin mix yordamida biriktirilgan ikkita list P kuch bilan siljitilayotgan hol.

Kesilishdaga nisbatan mustahkamlik shartidan parchin mixlarning soni

20000
2