6- seminar mashg’uloti: Maxsus fanlarni o’qitishning auditoriyadan tashqari shakllari Topshiriqlar

Uchinchi kursda, o‘qituvchi talabalardan o‘zlari muallif sifatida bu fikrni yozma ravishda qanday ifodalagan bo‘lar edingiz, yozib bering deb, topshiriq beradi.
To‘rtinchi kursda, talabalar yozgan javoblar o‘zaro tekshiriladi va muhokama qilinadi. Muhokama individual yoki kichik guruhlar bo‘yicha olib borilishi mumkin. Asosiy maqsad, yozilgan fikr tanqid qilingan muallifnikiga qaraganda tushunarliroqmi yoki aksinchaligini aniqlash.
Talabalar o‘z fikrlarini bildirgach, ularni solishtirib, o‘qituvchi o‘zi yakun yasaydi. Ana shu parchani tushunish uchun avvaldan nimalarni o‘qigan bo‘lishi, nimalarni bilish kerak? va hokazo.
Topshiriqni bajarilishiga qarab talabalaiga ball beriladi.
Bunday usulni qo‘llash talabalarni o‘qishni faol o‘rganishga undaydi. Undan tashqari talabalarni o‘z fikrlarini asoslashga, materialni taqdim qilishni o‘igatadi.
«Muallifdan so‘rang» usuli bo‘yicha talabalar o‘zlari yangi matn bilan ishlab, yozishni o‘rganishadi.
Ko‘pincha, talabalar oliy o‘quv yurtini bitirib, ishga tushganda ustozlar hayron bo‘lishadi, nahot shu narsalami bilmaydi, o‘quv yurtini bitirib keldi-ku, u yerda bu narsalarni o‘qitgan, o‘rgatgan bo‘lishi kerak edi, deb. Psixologlarning fikricha, buning asosiy sababi, eng avvalo, har bir kishi o‘qishdan aniq maqsad qo‘ymas ekan, ko‘zlagan natijaga erishib bo‘lmaydi. Agar aniq maqsad qo‘yilmasa, bilimli mutaxassis emas, o‘qiganini tutiqushdek takrorlovchi, bilganini real hayotda qanday qo‘llashni bilmaydigan bitiruvchilar tayyorlanadi.
Talabalar kitob yoki maqola o‘qir, ekan, unga olgan bilimi yoki undagi berilgan axborotdan joriy, oraliq yoki yakuniy nazorat topshirishda yoki ball to‘plashda qanday foydalansam bo‘ladi, degan nuqtayi nazardan qaraydi. Kasb egasi bilimi jihatidan undan ustun bo‘lmasada, mutaxassisligi bo‘yicha qo‘liga kitob tushsa, eng avvalo, undan ish jarayonida qanday foydalanish mumkinligiga e'tibor qaratadi. Akademik va amaliy bilimning asosiy farqi ham ana shunda.
Shuning uchun ham hozirda o‘quv yurtlarini bitiruvchilarni egallayotgan kasblari bo‘yicha amaliyot bilan bog‘lashga alohida ahamiyat berilmoqda. Bunda nazariya bilan amaliyotni bog‘lovchi dars o‘tish metodlarini qo‘llash muhim ahamiyatga ega.
Kitob o‘qituvchi tomonidan tavsiya qilinishi yoki talabalarning o‘zlari tanlashlari mumkin. o‘qituvchi talabalrning hikoyasini tinglab yoki esselarini o‘qib, uni - naqadar real hayot bilan bog‘langanligi, fikrning originalligi, bayon qilinishiga qarab ball berishi lozim.