6- ma’ruza O’rtacha miqdorlar

Quti shaklidagi diagrammaning elementlari

1. To’rtburchak (quti) oxirlari (uchlari) quyi va yuqori kvartillarda ( Q_L va Q_U) joylashgan rasmdir. Ma’lumotlarning medianasi ushbu qutida, odatda to’g’ri chiziq bilan ko’rsatiladi.

2. Har bir uchidan 1.5(IQR) masofada yotuvchi nuqtalar ma’lumotlar qatorining ichki chegarasini ifodalaydi. Chiziqlar (yon chiziqlar) esa ichki chegara ichida eng ekstemum qiymatigacha chizilgan chiziqlardir. Demak,

Quyi ichki chegara = Q_L - 1.5(IQR),

Yuqori ichki chegara = Q_U + 1.5(IQR)

3. Chegaralarning ikkinchi juftligi, ya’ni tashqi chegaralar to’rtburchak uchlaridan 3(IQR) masofada paydo bo’ladi. Ichki va tashqi chegaralar orasida yotuvchi ko’rsatkichlarni aks ettirish uchun bitta belgidan (masalan, “*”) foydalaniladi. (“0”) belgisi esa tashqi chegaralardan tashqarida yotuvchi ko’rsatkichlarni aks ettirish uchun qo’llaniladi. Shuning uchun, bir yoki ko’proq ko’rsatkich tashqi chegaralardan tashqarida joylashmaguncha, ular ko’rsatilmaydi. Biz quyidagilarga egamiz Quyi tashqi chegara = QL - 3(IQR) Yuqori tashqi chegara = QU + 3(IQR) 4. Siz quti shaklidagi diagrammani yaratishda qanday dasturdan foydalanishingizga qarab, mediana va ekstremal qiymat nuqtalarini (chegaradan tashqaridagi nuqtalar) aks ettirishda foydalaniladigan belgilar farqlanishi mumkin. (Agar quti shaklidagi diagrammani qo’lda hosil qilayotgan bo’lsangiz o’zingizning shaxsiy belgilaringizdan ham foydalanishingiz mumkin.) Siz aynan qaysi belgi qo’llanilishini aniqlash uchun dasturning hujjatlarini ko’rib chiqishingiz lozim.