5А320401- kimyoviy texnologiya (ishlab chiqarish turlari bo’yicha) magistratura talabalari uchun

15.3. Standartlarni ishlab chiquvchi xalqaro tashkilotlar.
Standartlashtirish bo’yicha xalqaro tashkilot (ISO) 25 ta standartlashtirish bo’yicha xalqaro tashkilotlar asosida 1946 yili tashkil etilgan. Ushbu tashkilot o’z faoliyatini 1947 yili boshlagan. Uning asosiy ta’sischilaridan biri sobik SSSR bo’lgan. Tashkilotni tashkil etishda va nom tanlashda, uni har qanday tilda bir xil yangrashiga etibor berilgan. Shuning uchun lotin so’zi “isos”- ya’ni teng degan so’zni tanlab, standartlash bo’yicha xalqaro tashkilotga ISO (ISO) qisqartmasi berilgan. ISO elektronika va elektrotexnika sohasidan tashqari barcha sohada o’zining standartlashtirish faoliyatini olib boradi. Ba’zi faoliyatlarini boshqa xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikda olib boradi. Bundan tashqari ISO sertifikatlashtirish muammolari bilan ham shug’ullanadi. ISO ning standartlashtirish ob’ektlariga mashinasozlik, qishloq xo’jaligi, qurilish, qadoqlash va transportirovka, sog’likni saqlash va boshqa texnik sohalar kiradi. Hozirgi kunda ISO ga 120 dan ortiq mamlakatlar o’zlarining standartlashtirish bo’yicha tashkilotlari bilan birga kirgan. ISO ning tarkibiy tuzilishi boshqaruv va ijroyi organlardan iborat (1-chizma).

Boshqaruv organlariga - Bosh assambleyasi, Kengash, Texnik boshqaruv byurosi kiradi. Ijroyi organlarga - Texnik komitet (TK), Texnik konsulat guruhlar kiradi (TKG). Bosh assambleya - bu komitetlar - a’zolar tomonidan saylangan mansabdor shaxslar va delegatlar yigindisidir. Kengash Bosh assambleya sessiyalari orasida ISOning ishlarini boshqaradi. Kengash Bosh assambleyani chaqirmasdan komitetlar - a’zolarga konsultastiya uchun masalalarni yuborishi yoki ularni komitetlar -a’zolarga topshirish huquqiga ega. Kengash tomonidan qo’yilgan masalalarning echimini Kengash yig’ilishida ishtirok etgan komitetlar -a’zolarining ko’pchilik ovozi bilan qabul qilinadi. Yig’inlar orasidagi davrda qaror qabul qilishga to’g’ri kelsa, Kengash yozishish yo’li bilan buni amalga oshirishadi. ISO ning Kengashiga ettita komitet bo’ysunadi: PLAKO (texnik byuro); STAKO (standartlashtirishni ilmiy prinsiplarini urganuvshi komitet); KASKO (Muvofiqlikni baholovchi komitet); INFKO (ilmiy-texnik axborotlar komiteti); DEVKO (Rivojlanayotgan mamlakatlarga yordam ko’rsatish bo’yicha komiteti); KOPOLKO (Iste’molchilarni huquqini himoyalash bo’yicha komitet); REMKO (Standart namunalar bo’yicha komitet); Dunyoda keng qo’llaniladigan ISO standartlari 10 mingdan ortiq bo’lib, ular har yili qaytadan ko’rib chiqiladi va yangi 500-600 ta standart qabul qilinadi.

ISO standartlari - mahsulotga (xizmatga) bo’lgan texnik talablarni har tomonlama ishlab chiqilgan variantidir. Bu esa o’z yo’lida butun dunyo qatnashadilar (Rossiyaning GOST standart RF qatnashadi). Ba’zi bir mamlakatlarda MEK qatnashishiga standartlashtirish bo’yicha milliy tashkilotlar tuzilmasiga kirmaydigan maxsus komitetlar tashkil qilingan. (Fransiya, Germaniya, Italiya, Belgiya va b.). Tashkilotning asosiy maqsadi uning Nizomida aniq keltirilgan bo’lib: xalqaro standartlar va boshqa hujjatlarni ishlab chiqish orqali, elektrotexnika va radio texnika sohasida standartlashtirish va u bilan bog’liq umumiy muammolar bo’yicha xalqaro hamkorlikka ko’maklashishdir.