5А320401- kimyoviy texnologiya (ishlab chiqarish turlari bo’yicha) magistratura talabalari uchun

15.2. Mahsulotlarni sifat ko’rsatkichlarini boshqarishdagi umumiy talablar.
Tovarlarni sifat ko’rsatkichlarini boshqarishdagi umumiy talablari texnologiya ixtisoslashtirish ishlab chiqarish jarayonining ayrim operastiyalari yoki bosqichlarini ixtisoslashtirishdan iborat bo’lib, ajralib chiqishi va ishlab chiqarishni tashkil etishning yuksak darajada ixtisoslashgan normaga xos tipi vujudga kelishi bilan birga yuz beradi.

Tarmoqlararo qo’llaniladigan mahsulot ishlab chiqarish bir necha belgilar bilan xarakterlanadiki, bu belgilar ularni mustaqil tarmoqlarga aylantirish imkoniyatlari va maqsadga muvofiqligini belgilab beradi. Ma’lumki, korxonalarning tarmoqlarini vujudga keltiruvchi belgilar quyidagilardan iborat:

-mahsulotning iqtisodiy vazifasi, jumladan funkstional vazifasining

Umumiyligi;

-ma’lum iste’molchilar doirasining mavjudligi;

-foydalaniladigan materiallarining umumiyligi;

-texnologiya va ishlab chiqarishni tashkil etishning bir xilligi;

-kadrlarning o’ziga xos professional salohiyati.

Tarmoq vujudga kelishi, misol uchun quyi ishlab chiqarishni vujudga kelishi belgilarini tahlil qilish, planlashtirish praktikasini yaxshilash va mamlakatda yagona texnika siyosatini o’tkazish maqsadida uni mustaqil tarmoqlarga aylantirish mumkinligi va bu maqsadga muvofiqligini ko’rsatadi. Ixtisoslashtirishni rivojlantirish planlariga quyidagilar kiradi:

-korxona ishlab chiqarish profilini takomillashtirish topshiriqlari;

-ixtisoslashtirilgan ishlab chiqarishning mavjudlarini rivojlantirishning va yangi kuvvatlarini barpo qilishi kerak.

Tarmoqlararo qo’llaniladigan mahsulot ishlab chiqarish tez

rivojlantirishning muhim sharti planlashtirish va boshqarish metodlarini takomillashtirishdir. Mamlakatni kompleks rivojlantirishni planlashtirishga, turlicha ishlab chiqarishni, respublika va davlatlararo aloqalarni to’gri bog’lab olib borish imkonini beradi. Rivojlantirishning asosiy yo’nalishlariga va konkret maqsad programmalari birlashmalariga etkaziladi. Bunda planlashtirishning asosiy prinstiplaridan biri - jarayonida quyidagilar bajarilishi zarur:

- xalq xo’jaligini rivojlantirishning asosiy yo’nalishlariga muvofiq

ravishda tarmoqni rivojlantirish vazifalari asoslab berilishi kerak.

- Tarmoqni rivojlantirishni asosiy yo’nalishlari uzoq muddatni ko’zlab

ifodalanishi lozim.

- Tarmoqning bosh maqsadini va planlashtirilayo’tgan davrda bu maqsadga erishish darajasini aniq va to’la belgilab beruvchi mezonlarini aniqlash.

Hozirgi vaqtda ishlab chiqarish tarmoqlararo birlashmasini quyidagi tashkiliy vazifalar qiziqtiradi:

1. 
   Bir turli Tarmoq yoki bir-biriga yaqin tarmoq sanoat korxonalari ishlab chiqarish birlashmasi bu birlashmaga texnologik yoki, detalli texnologik yoki detalli ixtisoslashish bilan uzaro bog’lik sanoat korxonalari;
   
2. 
   Ilmiy-ishlab chiqarish birlashmalari. Bo’lar sostaviga sanoat korxonalaridan tashqari ilmiy tadqiqot institutlari, konstruktorlik loyixalash texnologiya tashkilotlari kiradi;
   

3. Sanoat savdo birlashmalari. Bunday birlashmalarda korxonalar savdo tashkilotlari bilan to’gridan to’gri bog’lanadi, chunki ular o’z firma magazinlariga ega bo’ladi yoki ularga yirik magazinlarda butun bir seksiyalar ajratib beriladi. Bunday hollarda korxona xaridorlar talabi va ehtiyojini tez hisobga olish o’z tovarlarini rivojlantirish va sifatini yaxshilash imkoniga ega bo’ladi;

4. Agrar-sanoat birlashmalari. Bunday birlashmalarda konserva, vino va boshqa sanoat koxonalari birlashtiriladi. Ularda qishloq xo’jalik mahsulotini yig’ish, tashib keltirish uning nobud bo’lishini kamaytirish imkonini beradi.