5A140 501-Kimyo (fan yo‘nalishlari bo‘yicha) mutaxassisligi Qodirova Gullolaxon Adhamovnaning yurak kasalliklarini davolashda ishlatiladigan dorivor o‘simliklar tarkibidagi kaliy va magniy miqdorini tadqiq qilish

Alkaloidlar – organizmga kuchli fiziologik ta’sir koʻrsatadigan asos tabiatga ega boʻlgan azotli murakkab birikmalardir. Ularning kimyoviy tuzilishi murakkab va xilma-xildir. Alkaloidlar kislotalar – oksalat, olma, limon bilan tuzlar shaklida hujayra shirasida erigan holda uchraydi. Ular oʻsimliklarning barcha qismlarida toʻplanadi, lekin koʻpincha ular faqat bitta organda ustunlik qiladi,masalan, Caméllia sinénsis barglarida, Állium satívum oʻtida, Datúra innóxia mevalari, Scopolia carniolica ildizpoyasi, Cinchona officinalis L. poʻstlogʻi. Koʻpchilik oʻsimliklar tarkibida bir emas, balki bir nechta alkaloidlarni oʻz ichiga oladi. Shunday qilib, Claviceps purpureada 15 dan ortiq, Rauvólfia serpentínada esa 20 ga yaqin turli xil alkaloidlar topilgan.Koʻpincha bir oʻsimliklarda bitta yoki 2-3 alkaloid ustunlik qiladi, boshqalarida esa kamroq miqdorda boʻladi. Alkaloidlar sezilarli terapevtik ta’sir bilan tavsiflanadi, shuning uchun ular kuchli ta’sir qulivchi guruhga kiradilar va alkaloid preparatlarni qabul qilish faqat shifokor tayinlanishi va nazorati ostida ruxsat etiladi. Ta’sir etishning spektri: markaziy asab tizimiga tinchlantiruvchi va ogohlantiruvchi ta’siri, yurak-qon tomir tizimiga gipertenziv va gipotenziv ta’sir, vazokonstriktor va vazodilatator ta’siri; mediator tizimlariga eng xilma-xil ta’sir, mushak tizimiga funktsional ta’siri; spazmolitik, analgezik, safro haydovchi sifatida ishlatiladi; qimmatli gormonal dori-darmonlarni sintez qilish uchun manba boʻlib xizmat qiladi.
Turli dorivor preparatlar ishlab chiqarish uchun qimmatli xom ashyo boʻlgan alkaloidli oʻsimliklarning butun guruhi (Pilocarpus pennatifolius, Atrópa beladonal, Catharánthus róseus,  Securinéga suffruticósa, Ephedra sinica Stapf , Caméllia sinénsis, Núphar lútea va boshqalar) mavjud. Ushbu moddalarning tarkibi koʻpincha iqlim sharoitiga, ularni yetishtirishning oʻziga xos xususiyatlariga qarab oʻzgarib turadi. Shu bilan birga, alkaloidlarning eng yuqori miqdori oʻsimlik ob’ektlarining kurtaklanish va gullash davrida aniqlanadi. Ular juda oz miqdorda (alkaloidlar izlari) quruq oʻsimlik materiallarining umumiy massasining 2-3% gacha oʻzgarib turadi.