5A120302 Tarix (yo’nalishlar va faoliyat turi bo’yicha) mutaxassisligi uchun

 

Italiya XVII asrning ikkinchi yarmi – XX asrning boshida

 

Italyan davlatlarining ijtimoiy-

iqtisodiy va siyosiy rivojlanishi. Tarqoqlikning saqlanib qolinishi. Chet el davlatlariga qaramlik. 

“Ispan merosi”, “polyak merosi”, “avstriya merosi” uchun urushlar va italyan davlatlari. 

 

---

8 

 

Rossiya XVII asrning oxiri – XX asrning boshida,

 

Rossiya XVII asrning oxirida. Pyotr I 

va  malika  Sofya  o’rtasidagi  kurash.  XVIII  asrning  birinchi  choragida  ijtimoiy-iqtisodiy  va 

siyosiy  rivojlanish.  Pyotr  I  islohotlari.  Tashqi  siyosat.  Shimoliy  urush.  Rossiya  saroy 

to’ntarishlari davrida (1725-1762 yy.). “Pyotr merosi” masalasi. Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish. 

 

Ispaniya XVII  asrning ikkinchi  yarmi XX asr  boshida  XVII  asrning ikkinchi  yarmida  

Ispaniyaning iqtisodiy va  siyosiy  ahvoli.  “Ispan merosi”  uchun urush (1701-1714).  1808 yil 2 

may  qo’zg’oloni.  1802    yil  Kadis  konsituttsiyasi.  Ferdinand  VII  ichki  va    tashqi    siyosati. 

Ikkinchi  inqilob  (1854-1856). Beshinchi  inqilob (1868-1873).  

AQSh  XVII-XX    asr  boshida  Shimoliy  Amerikada  mustamlakalarning  barpo  etilishi. 

Ingliz   mustamlakalaridagi  ijtimoiy-iqtisodiy  va siyosiy  vaziyat.  Mustaqillik    uchun    urushning 

zamini va shart-sharoitlari. Mustamlakalar va metropoliya   o’rtasidagi  ziddiyatlar. Mustaqillik  

uchun  urush  va  AQSHning  tashkil  topishi. AQSh-ning  davlat  tuzumi va ijtimoiy-iqtisodiy 

rivojlanishi.  

Portugaliya  XVII  asrning ikkinchi  yarmi -XX asr  boshida “Portugaliya manefesti” va 

mustaqillikning  tiklanishi.  Absolyutik  monarxiya  sharoitida  Portugaliyaning  ichki    va    tashqi 

siyosati.  Markiz  Pombalaning  faoliyati.  Islohotlar.  Portugaliya    Fransuz  inqilobi  va  Napoleon 

urushlari yillarida. 1822 yil Konstitutsiyasi. 1826 yil Xartiyasi. Fuqarolar  urushi  1824-1834 yy.  

“Xartiyachilar” va “Sentyabrchilar” o’rtasidagi qarama-qarshilik.  

Niderlandlar  Birlashgan  Provinsiyalari    Respublikasi  XVIII-XX  asr  boshida,  Ingliz–

golland urushlari. Jahon savdosida ustivorlikning yo’qotilishi. Iqtisodiy rivojlanishdagi pasayish. 

Niderlandlarning  siyosiy    tuzumi.  XVIII  asrning    ikkinchi    yarmida  respublikada  ichki  siyosiy 

vaziyat.  Niderlandlar    Fransuz    inqilobi  va  Napoleon  urushlari  yillarida.  Batav  respublikasi. 

Gollandiya  qirolligi.  Fransiya  hukmronligining  ag’darilishi.  Vena  kongressi  va  Niderlandlar 

qirolligining barpo etilishi.  

Lotin Amerikasi XVIII-XX asr boshida, Lotin Amerikasida mustamlakalarning ijtimoiy-

iqtisodiy  va  siyosiy  ahvoli.  Mustamlakachilik  tartiblarining  inqirozi.  XVIII  asrning  ikkinchi 

yarmida Lotin Amerikasidagi ispan va portugal mamlakatlaridagi o’zgarishlar.  

 

Polsha XVII asrning ikkinchi yarmi – XX asrning boshida XVII asrning ikkinchi yarmida 

Rech  Pospolitaya:  davlat  tuzumi,  aholisi  va  hududlari.  Saksoniya  qirollarining  hukmronligi. 

Rech  Pospolitayaning  xalqaro  ahvoli.  Ijtimoiy-iqtisodiy  vaziyat.  XVIII  asrda  Polsha: 

rivojlanishning asosiy tendensiyalari. Siyosiy guruhlar o’rtasidagi kurash.  

Janubi-Sharqiy Yevropa  xalqlari XVII asrning ikkinchi  yarmi – XX  asr boshida Janubi-

Sharqiy  Yevropa  va  Usmoniylar  imperiyasi.  Janubiy  slavyanlar  Gabsburglar  monarxiyasi 

tarkibida.  Ijtimoiy-iqtisodiy  va  siyosiy  ahvol.  Janubiy  slavyanlarning  milliy  uyg’onishi. 

Xorvatlar, slavyanlar, serblar. Avstriya imperiyasining janubiy slavyanlari 1848-1849 yillardagi 

inqilob  davrida.  XIX  asrning  60-yillarida  Avstro-Vengriyaning  janubiy  slavyan  yerlarida 

ijtimoiy ko’tarilish.  

Shimoliy  Yevropa  mamlakatlari  XVII    asrning  ikkinchi  yarmi  –  XX  asr  boshida, 

Shimoliy Yevropa XVII-XVIII asrlarda. Shvetsiya va Daniya – Norvegiya qirolliklari: aholisi va 

hududlari.  Ijtimoiy-iqtisodiy  va  siyosiy  rivojlanish.  Absolyutizmning  o’rnatilishi.  Skandinaviya 

mamlakatlarining o’zaro munosabatlari va xalqaro ahvoli. Shimoliy urush va uning oqibatlari.  

XVII  asrning  ikkinchi  yarmi  –  XX  asr  boshida  xalqaro  munosabatlar,  XVII  asrning 

ikkinchi  yarmi  –  XVIII  asrda  xalqaro  munosabatlarning  asosiy  masalalari.  Kuchlar  nisbatidagi 

o’zgarishlar. “Ispan merosi” uchun urush. Shimoliy urush. “Avstriya merosi” uchun urush. Yetti 

yillik  urush.  Yevropa  va  Usmoniylar  imperiyasi  o’rtasidagi  munosabatlar.  Mustamlakachilik 

siyosati. Savdo urushlari. AQSh-ning tashkil topishi va Yevropa davlatlari. Fransiyada inqilob va 

xalqaro munosabatlar.  

XVII  asrning  ikkinchi  yarmi  –  XX  asr  boshida  madaniyat,  fan  va  texnikaning 

rivojlanishi,  Yangi  davrda  fan  va  texnika  taraqqiyotining  umumiy  xususiyatlari.  Ilmiy  fikrlash 

xususiyati.  Fanning  ijtimoiy  tartibot  sifatida  xizmat  qilishi.  Fanning  ijtimoiy  munosabatlar 

xarakteriga ta’siri. Fan va texnika sanoat to’ntarilishi sharoitlarida.  

---

9 

 

Osiyo  va  Afrika  xalqlari  yangi  davr  boshlanishida,  Osiyo  va  Afrika  xalqlari  yangi  davr 

boshlanishida. Sharq mamlakatlarida mustamlakachilikning asosiy davrlari. Yevropa va Amerika 

sanoat rivojlanishi, xomashyo resurslari va bozor uchun kurash. Bosqinchilik urushlari. Osiyo va 

Afrika  mamlakatlarining  rivojlanishida  g’arb  davlatlaridan  orqada  qolishi.  Milliy  ozodlik 

harakatlarining boshlanishi.  

Koreya  XIX  –XX  asr  boshida,  XIX  asrning  2-yarmida  Koreyada  ijtimoiy-iqtisodiy 

vaziyat. Rivojlangan davlatlarning mustamlakachilik siyosatining oqibatlari. 1893-1894 yillarda 

dehqonlar  qo’zg’olonlari.  Yaponiya-Xitoy  urushlari  (1894-1895)  va  Koreya.  Rus-yapon  urushi 

va 

Koreyada 

Yaponiya 

protektoratining 

o’rnatilishi. 

Koreyada 

ijtimoiy-iqtisodiy 

munosabatlardagi  o’zgarishlar.  Koreyaning  anneksiya  qilinishi.  Yaponiya  mustamlakachilik 

tartiboti. Koreya I-jahon urushi yillarida.     

Arab  mamlakatlari  XIX  asr  oxiri  va  XX  asr  boshlarida  Chet  el  sarmoyasining  arab 

mamlakatlariga  kirib  kelishi.  Usmoniylar  hukumatining  siyosati.  Arab  mamlakatlarining  g’arb 

mamlakatlari  tomonidan  bosib  olinishi.  Mustamlakachilik  siyosatining  ijtimoiy,  iqtisodiy 

oqibatlari.  Angliya-Fransiya  qarama-qarshiligi.  Fashod  inqirozi.  1899  yilgi  bitim.  Liviyaning 

Italiya  tomonidan  Tunisning  Fransiya  tomonidan  bosib  olinishi.  Jazoir  Fransiya  hukmronligi 

ostida.  

XIX  asr  oxiri  va  XX  asr  boshlarida  Afrika.  Afrikaga  G’arb  davlatlarining  bosqinchilik 

siyosati.  1884-1885  yillardagi  Berlin  konferensiyasi.  Afrikaning  taqsimlanishi.  Fransiya, 

Angliya, 

Italiya 

va 

Germaniyaning 

Afrikadagi 

bosqinchiliklari. 

Afrika 

xalqining 

mustamlakachilikka  qarshi  kurashi.  Germaniya  va  Portugaliyaning  janubiy  Afrikadagi 

ekspeditsiyasi.  

Eng  yangi  tarix  (1918-1945  yy.)  I  va  II  Jahon  urushi  o’rtasidagi  Yevropadagi 

mamlakatlar  va  AQSh,  I  Jahon  urushining  nihoyasi  va  insoniyat  tarixida  eng  yangi  davrning 

boshlanishi.  1917  yilgi  Rossiyadagi  fevral  demokratik  inqilobining  g’alabasi  va  oktyabr 

voqealarining  g’arb  mamlakatlaridagi  ta’siri.  1918  yil  kuz  faslidagi  Germaniya  va  Avstriya-

Vengriyadagi  demokratik  inqiloblar  va ularning  oqibatlari.  Birinchi  Jahon  urushining  natijalari. 

1918-1923 yillarda xalqaro munosabatlar. 

Angliya  1918-1939  yillarda,  1918-1939  yillarda  Angliya  siyosiy  tarixiga  bag’ishlangan 

manbalar,  iqtisodshunoslik.  1918-1924  yillarda  Angliyaning  ichki  va  tashqi  siyosati.  Angliya 

mustamlakalarida  milliy-ozodlik  harakatlari.  Dominion  va  mandat  sistemalari.  Makdonald 

bashchiligadagi  birinchi  va  ikkinchi  hukumati.    Nevill  Chemberlen  va  uning  ichki  va  tashqi 

siyosati.  

Germaniya  1918-1939  yillarda,  Veymar  Respublikasining  tashkil  topishi  va  uning  ichki 

va tashqi siyosati. 1919-1923 yillarda Germaniyada o’tkazilgan islohotlar. 1932 yilda o’tkazilgan 

saylovlar va uning natijalari.  

Fransiya 1918-1939 yillarda, Fransiya sudxo’rligi kapitalizmning taraqqiyoti. 1926-1927 

yillarda Puankare boshchiligidagi “Milliy birlik” hukumati. E.Dalade hukumatlari. “Xalq fronti” 

hukumatining faoliyati va uning tarixiy ahamiyati Xalq frontining tarqab ketishi. II-jahon urushi 

arafasida Fransiyaning tashqi siyosati.   

AQSh  1918-1939  yillarda,  Iqtisodiy  va siyosiy inqiroz  yillarida  AQSh  (1918-1921  yy.). 

Parij  konferensiyasida  AQSh-ning  ishtiroki.  Vashington  sistemasi.  1928  yilgi  Prezident 

saylovlari  va  G.Guverning  (1929-1932)  Prezidentligi.  1932  yil  Prezident  saylovlarida 

demokratlar g’alabasi va F.D.Ruzveltning “Yangicha siyosati” mohiyati.          

Italiya  1918-1939  yillarda,  Italiyada  fashizmning  paydo  bo’lishi  va  hokimiyat  tepasiga 

kelishi  sabablari.  B.Mussolini.  Italiya  fashizmining  o’ziga  xos  xususiyatlari.  II-jahon  urushi 

arafasida Italiya.  

SSSR  1918-1939  yillarda,  Sovet  davlatining  ichki  siyosati.  Sovet  imperiyasining 

shakllanishi. Totalitar tuzumning vujudga kelishi. Ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy munosabatlarning 

rivojlanishi.  Sanoatlashtirish  va  kolxozlashtirish  iqtisodiy  islohotlari.    Stalin  diktaturasi.  Sovet 

davlatining ikkinchi Jahon urushi arafasida tashqi siyosati. Ribbentrop-Molotov bitimi. 

---

10 

 

Sharqiy  Yevropa  davlatlari    1918-1939  yillarda,  Bolgariya,  Vengriya  va  Ruminiya 

davlatlarida  fashistik  hukumatlar.  Polsha  hukumatining  ikkinchi  Jahon  urishi  arafasida  tashqi 

siyosati.  Skandinaviya  davlatlarida  fashistik    siyosatga    va  tizimga  yondashish.  Fashistik  

Germaniyaning  tashqi  siyosatiga  Yevropa  davlatlarining  taslim    bo’lishi  va  agressiv  harakatiga 

yo’l ochib berishi.   

Yevropa va Amerika mamlakatlari ikkinchi jahon urushi  yillarida (1945-2011),  Ikkinchi 

jahon  urushining  kelib  chiqish  sabablari.  Ikkinchi  jahon  urushining  davrlari.  Fashistlar 

Germaniyasining  Polshaga  hujum  qilishi  va  ikkinchi  jahon  urushining  boshlanishi.  G’arbiy 

frontdagi “G’alati urush”. Sovet-Germaniya urushi. 

Xitoy  1918-1945  yillarda,  Vashington  konferensiyasining  Xitoy  to’g’risidagi  qarorlari. 

Sovet-Xitoy  munosabatlari.  1924  yilgi  bitim.  Shimolda  chet  el  mamlakatlariga  qarshi 

harakatning  kuchayishi.  Sun  Yatsen  o’limi  va  uning  siyosiy  vasiyati.  1925-1927  yillarda  Xitoy 

inqilobi va uning natijalari.  

Yaponiya 1918-1945 yillarda, Jahon iqtisodiy inqirozining Yaponiyaga ta’siri. Yaponiya 

tajovuzining  kuchayishi.  Shimoliy-Sharqiy  Xitoyning  bosib  olinishi.  Yaponiyaning  Xitoyga 

qarshi  hujumi  (1937).  Yaponiya  qo’shinlari.  Xasan  ko’li.  Xalxingol  daryosi  yonida 

mag’lubiyatga uchrashi. Yaponiyaning Janubiy-Sharqiy Osiyodagi ekspansiyasining kuchayishi. 

Yaponiyaning Germaniya bilan harbiy-siyosiy ittifoqi. 

Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda Yevropa va Amerika mamlakatlari, 1944-1945 

yillarda  xalqaro  munosabatlarning  vujudga  kelishi.  “Sovuq  urush”.  1950  yillarda  G’arbiy 

Yevropada tuzilgan iqtisodiy birlashmalar va “Yevropa iqtisodiy hamkorligi” (Umumiy bozor). 

1950-1970  yillardagi  ikki  lager  o’rtasidagi  qarama-qarshilik,  qurollanish  poygasi.  1980-1990 

yillarida xalqaro vaziyat va g’arb mamlakatlari. 

GFR II-jahon urushidan keyingi yillarda, II-jahon urushidan keyin Germaniyada vujudga 

kelgan.  G’arbiy  va  Sharqiy  zonalar.  1949  yil  may  oyida  “Bonn  Konstitutsiyasi”ning  ishlab 

chiqarilishi. Bonn konstitutsiyasi asosida o’tkazilgan saylovlar va GFR-ning tashkil topishi. Ikki 

palatali parlament. Bundestag va Bundesrat. GFR-da parlament respublikasining takomillashuvi.    

AQSh  II-jahon  urushidan  keyingi  yillarda,  G.Trumenning  ichki  va  tashqi  siyosati. 

D.Marshall  rejasi  va  uning  mohiyati.  Shimoliy  Atlantika  (NATO)  blokining  vujudga  kelishi. 

1952  yilgi  Prezident  saylovlari  va  respublikachi  D.Eyzenxauerning  g’alabasi.  1960  yilgi 

Prezident  saylovlarida  respublikachilar  va  demokratlarning  hokimiyat  uchun  olib  borgan 

kurashlari.  

Fransiya ikkinchi jahon urushidan keyingi  yillarda, 1944  yilda Fransiyaning  Gitlerchilar 

istibdodidan ozod etilishi va Sh. de Goll boshchiligidagi Muvaqqat hukumatining faoliyati. 1945 

yilgi Referendum hamda ta’sis majlisida o’tkazilgan saylovlar va ularning natijalari. Fransiyada 

IV-respublikaning ta’sis etilishi (1946-1958). IV-respublikaning qulashi va V-respublikaga asos 

solinishi. V-respublikaning Konstitutsiyasi.  

Angliya ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda, 1945 yil Parlament saylovlari. K.Ettli 

boshchiligidagi  hukumatning  (1945-1951)  U.CHerchill  konservativ  hukumatining  (1951-1954) 

ichki  va  tashqi  siyosati.  1970  yildagi  parlament  saylovlari  va  konservatorlar  g’alabasi  (1970-

1974).  Leyboristlar  partiyasining  1974-1979  yilgi  hukumati.  1978  yil  saylovlarida 

konservatorlarning hokimiyat tepasiga kelishi M.Tetcher. M.Tetcherning ichki va tashqi siyosati.  

Italiya  ikkinchi  jahon  urushidan  keyingi  yillarda,  1946  yil  2  iyundagi  davlat  tuzumi 

to’g’risidagi  referendum  va  ta’sis  majlisida  o’tkazilgan  saylovlar.  Referendum  va  saylov 

natijalari.  Italiyada  Respublikaning  ta’sis  etilishi.  Italiya  va  Shimoliy  Atlantika  (NATO)  bloki. 

AQSh-ning  Italiya  iqtisodiyotiga  ta’siri.  1950-1960  yillardagi  Italiyaning  iqtisodiy-siyosiy 

taraqqiyoti.  Italiyaning  1957  yilda  G’arbiy  Yevropa  mamlakatlarining  “Yevroatom”  va 

“Umumiy bozor” to’g’risidagi shartnomalarga qo’shilishi.  

SSSR ikkinchi jahon urushidan so’ng, 40-80 yillarda iqtisodiy rivojlanish. Stagnatsiya va 

inqiroz  jarayonini  kuchayishi.  40-80  yillarda  davlatda  ijtimoiy-siyosiy  ahvol.  Tashqi  siyosat. 

Sharqiy  Yevropada  sovet  hukmronligining  o’rnatilishi.  Varshava  shartnomasi.  SSJI  va  G’arb 

---

11 

 

mamlakatlari  1980-yillarning  ikkinchi  yarmida  ijtimoiy  va  iqtisodiy  qiyinchiliklar.  Millatlararo 

muammolar.      

Sharqiy  Yevropa  mamlaktlari  ikkinchi  Jahon  urishidan  so’ng  Ikkinchi  Jahon  urishidan 

so’ng 

Sharqiy 

Yevropa 

davlatlrida 

kommunistik 

hukumatlarining 

o’rnatilishi.BXR,VXR,PXR,GDR,ChSSR.  1956  yilda  Budapesht  voqealari.  1968  yilda    Praga 

voqealari. 1980 yilda Polshadagi Solidarnost  ishchilar tashkiloti. 

Osiyo  va  Afrika  mamlakatlari  XX  asr  ikkinchi  yarmida,  Osiyo  va  Afrika  davlatlaridagi 

siyosiy  va  ijtimoiy-iqtisodiy  o’zgarishlar.  Mustamlaka  tizimining  qulashi  va  mustaqil 

davlatlarning paydo bo’ilishi. Afrika davlatlarida ichki siyosiy, etnik va diniy muammolar.  

Xitoy  XX  asr  ikkinchi  yarmida.  Yaponiya  XX  asr  ikkinchi  yarmida.  Hindiston  XX  asr 

ikkinchi  yarmida.  Afg’oniston  XX  asr  ikkinchi  yarmida.  Eron  XX  asr  ikkinchi  yarmida.  Arab 

mamlakatlari XX asr ikkinchi yarmida.