5A 210206- «Muzeyshunoslik, konservatsiya va badiiy yodgorliklarni saqlash» mutaxassisligi Magistr akademik darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiya Ilmiy rahbar: tarix fanlari doktori, professor I. M. Saidov. Samarqand – 2013

KIRISH.

Tadqiqot mavzusining dolzarbligi. Tadqiqot mavzusining dolzarbligi shundaki, Sharq xalqlarining musiqa madaniyatini o’rganish, unga bo’lgan qiziqish doimo jahon musiqashunoslik ilmi namoyandalarining diqqat markazida bo’lib kelgan. So’nggi yarim asr davomida musiqashunoslik ilmida ushbu masalani mazmun jihatidan o’rganishga bo’lgan ehtiyoj to’la shakllandi. Sharq xalqlarining mumtoz musiqa madaniyati, maqomot dunyosi atroflicha o’rganilib, Xalqaro forumlarda ilmiy tadqiqotlarga oid materiallarda tahlil etilib, olamshumul masala sifatida e’tirof etilmoqda. Qolaversa, ushbu soha jahonning aksariyat musiqiy oliy ta’lim muassasalarida maxsus fan sifatida o’quv dasturlariga kiritilgan. Jumladan, Respublikamizning musiqiy ta’lim yo’nalishi tizimidagi oliy ta’lim muassasalarida ham maxsus fan sifatida o’z ifodasini topganligini ko‘rsatib o‘tishga harakat qilingan. Bu mavzuda tadqiqot ishining olib borilishi kelajakdagi ilmiy-amaliy izlanishlar uchun imkon yaratadi. Prezident I.A.Karimov ta’kidlaganidek: “Tarixiy tajriba, an’analarning meros bo’lib o’tishi – bularning barchasi yangidan-yangi avlodlarni tarbiyalaydigan qadriyatlarga aylanib qolmog’i lozim”.¹

“Odamzod borki avlod-ajdodi kimligini nasl-nasabini, o‘zi tug‘ilib voyaga yetgan qishloq, shahar, xullaski, Vatanining tarixini bilishni istaydi",- deb yozgan I.A.Karimov.²

O
3
’rta va Yaqin Sharq xalqlarining tarixiy madaniy aloqalari, jozibador Sharq ohanglarining tarovati va ta’sir kuchi hamda o’zbek musiqasining xorijiy Sharq xalqlari musiqa an’analari bilan mushtarakligini nazarda tutgan holda Prezidentimiz Islom Karimov quyidagilarni ta’kidlaydilar: "Musiqa sadolari qaysi xalq yoki millat vakili tomonidan ijro etilmasin, eng ezgu, yuksak va nozik insoniy kechinmalarni ifoda etadi. Mashhur tarixchi Sharafiddin Ali Yazdiy o’zining "Zafarnoma" kitobida Amir Temur davrida o’tkazilgan musiqiy anjumanlar haqida to’xtalib, "Yaxshi ovozli xonandalar kuylashni boshlab, g’azalu naqsh aytur erdilar. Va turku mo’g’ul, xitoyu arab va ajamdir har kim o’z rasmi bilan nag’ma aytur erdi", degan ma’lumotlarni keltiradi. Mustaqillik yillarida ulug’ bobolarimizning ana shunday an’analarini davom ettirgan holda, mamlakatimizda musiqa san’atini keng rivojlantirishga qaratilgan dastur va rejalar amalga oshirilmoqda. Jumladan, mumtoz musiqiy merosimizni asrab-avaylash va o’rganish, uni yosh avlodlarga bezavol yetkazish maqsadida ko’plab ko’rik-tanlovlar, nufuzli xalqaro anjumanlari muntazam ravishda o’tkazib kelinmoqda ".³

Yaqin va Uzoq xorijiy Sharq xalqlari musiqa an’analari haqida ilmiy asoslangan tizimli bilimlar doirasini hosil qilish, xalqimizning badiiy tafakkurini qo’shni xalqlar musiqa merosiga doir ma’lumotlar bilan kengaytirish va o’zbek musiqasining Sharq va jahon xalqlari musiqa madaniyatiga ko’rsatgan tarixiy ta’sirini o’rganish bugungi kunda dolzarb ahamiyat kasb etayotgan "Sharq va G’arb madaniyatlari" kesimida idrok etishdir.