5-variant 1– topshiriq. Gimnastikaning rivojlanish tarixi. Reja

olishda yordam beradi.

Qisqalik. Atamalar qisqa, talaffuz etishga qulay bo'lgani ma’qul.

Mashqlarga nom berish va ularni yozishni yengillashtiradigan qisqartiruv

qoidalari ham shunga xizmat qilishi darkor.

3. Gimnastika atamalarining qoidalari

1. Atamalarni yasash usullari

Atamalar yasashning eng ko‘p tarqalgan usuli — mavjud

so‘zlarga yangi ma’no berisli (ularni boshqacha tushunishV Masalan,

ko'prik, kirish, o ‘tish, chiqish kabi so‘zlar gimnastikada ana shunday

atamalardan hisoblanadi.

Ko'pincha atamalar so'zlarning, masalan, past-baland (qo'shpoyaiar),

balandlab-uzoqqa (sakrash) singari o ‘zaro birikishidan

ham yasaladi.

Osilish, tayanish, tebranish, o'tirish va shu kabi ayrim so'ziar

atama sifatida qo'llaniladi.

Statik holatlarni bildiradigan atamalar, masalan. tayanish,

biiaklarga tayanish, tirsakka tayanish; kuraklarda turish, boshda

turish, qo'llarda turish kabilarda tayanch nuqtasi hisobga olinadi,

osilish, burchakii osilish. bukilib oiilish, egiiib osilish singari

hoiatlarda esa gavda hoiati (uning bo'g'inlarini bir-biriga nisbatan

qanday turishini) hisobga olib yasaladi.

Tebranish mashqla rining atamalari muayyan harakatlantiruvchi

faoliyat xususiyatlarini hisobga olib yasaladi.

O' ng gal kuchanib siikitib (to' ntarilib siltanib ko‘tarilish. 0 yoq bilan

ko‘tarilish. ko‘tarilish). ko'tarilish.

Masalan, bilaklarga tayanib turib oldinga siltanib ko‘tarilish,

qaddini rostlab siltanib ko‘tarilish, oyoqni juftlab yoki bitta oyoqda

ko‘tarilish va h.k.

Sakrash va sakrab qo‘nish atamalari sport gimnastikasida

gavdaning havodagi holatiga qarab belgilanadi, masalan, oyoqlarni

kerib sakrash, to'ntarilish; badiiy gimnastikada gavda bilan oyoqlar

holatiga qarab belgilanadi, yopiq sakrash, ochiq sakrash. qadamlab

sakrash, sapchish, tayanib umbaloq oshish, tashlanib sakrash,

siltanib sakrash, chir aylanib sakrash va h.k.

2. Atamalarni qolash qoidalari

Gimnastika atamasi shug'ullanuvchilarning malakasi hisobga

olingan holda qo‘llanilishi kerak. Masalan, ishlab chiqarish gimnastikasi,

ertalabki gigiyena gimnastikasi va boshqa sogiomlashtirish

gimnastikasi shakllarini o'tkazishda umumrivojlantiruvchi mashqlarning

asosiy atamalaridan foydalanibgina qolmay, ular xalq

adabiy tilidagi so'zlar bilan to'ldirib boriladi.

Gimnastikaning sport turlari bilan shug'ullana boshlaganlar

mashqlarni o ‘rganish bilan bir vaqtda, atamalarini ham bilib

borishlari zarur.

Yaxshi tayyorgarlik ko'rgan gimnastlar, akrobatlar, o'qituvchilar

va murabbiylar uchun atama alohida bir maxsus til boLlib

qoladi.

Hamma atamalarni quyidagicha guruhlarga bo'lib chiqqan

ma ’qul:

1. Umumiy atamalar. Bular mashqlarning alohida guruhlarini,

umumiy tushunchalarini va hokazolarni ta’riflash uchun qo'llaniladi.

Masalan, saf mashqlari, erkin mashqlar va boshqalar.

2. Asosiy (aniq) atamalar. Bular mashqlarning mazmun

belgilarini aniq ta'riflash imkonini beradi. Masalan, ko'tarilish,

pastga tashlanish, aylanish, burilish, osilish, tayanish, sakrab