5-sinf 24-may 2013-yil

Salomatlik darsi
1.Dars mavzusi: Sog’lom turmush tarzi
2. Dars maqsadi: “Sog’lom turmush tarzini” tushinchasini kengaytirish ularga rioya qilish ko’nikmasini shakllantirish. Tarbiyaviy maqsad o’quvchilarda o’z salomatligiga nisbatan extiyotkorona munosabatni shakllantirish. Rivohlantiruvchi maqsad: O’quvchilarda salomatlik inson hayotidagi eng katta boylik degna tasavvurni paydo qilish.
Vazifalari o’quvchilarda sog’lom turmush tarzi borasida zaruriy bilim va ko’nikmalarni shakllantirish

• 
  sog’lom turmush tarzi haqida qadri va ahamiyati haqida bilimlarni kengaytirish
  
• 
  inson salomatligi o’z qo’lida eani to’g’risidagi va o’z sog’ligi uchun ma’suliyat hissini shakllantirish.
  
• 
  Jismoniy tarbiya va sport bilan shug’ullanish haqida hamda o’z sog’ligini avaylash istagini o’stirish.
  
• 
  Kundalik hayotdan olingan bilimlarni qo’llay bilish malakasini shakllantirish.
  

3. Darsning borishi: Darsning asosiy mazmuni va asosiy tushunchalar.
Inson salomatligi bu faqat biror bir kasalga chalinmaganlik yoki jismoniy nuqsondan holi ekanlik emas. Butun jahon sog’likni saqlash tashkiloti salomatlikni to’laqonli jismoniy ruhiy va ijtimoiy hotirjamlik, farovanlik holati deya ta’rifladi.

• 
  jismoniy salomatlik – ta’naning ta’biy xolati, yani barcha a’zo va tizimlarning me’yordagidek faoliyat ko’rsatishi.
  
• 
  Ruhiy salomatlik – fikrlash darajasi va sifati, diqqat va hotirani rivojlantirish, hissiy muozanat hamda irodani mustahkamlash.
  
• 
  Ijtimoiy salomatlik insonning jamiyatdagi hayoti asoslarini tashkil etuvchi ahloqiy qoidalar.
  
• 
  Salomatlik har bir istalgan yoshda to’la qonli hayot kechirishi uchun zarurdir.
  
• 
  Insonning normal rivojlanishi hamda salomatliging mustahkam bo’lishida maktab davri alohida ahamiyatga ega.
  

Bolaning rivojlanishi aqliy, jismoniy va hissiy o’sish jarayoni bo’lib bu davrda bola yoki o’smir jamiyatning norma qonunlari doirasida mustaqil hayotga tayyorgarlik ko’radi.
Bolalik va o’smirlik yillari aqliy hamda jismoniy rivojlanish uchun juda katta imkoniyatlar mavjud bo’lgan bosqichlardir, ushbi\u davrda muhim ijtimoiy jimladan salomatlikga ta’sir ko’rsatuvchi bilimlar shakllanadi.
Inson salomatligi haoytda eng katta boylik hisoblanadi. Uni hech qachon hech qanday pulga sotib olib bo’lmaydi. Kasal inson o’z orzularini ro’yobga chiqara olmaydi, ijod qilish, yaratishga hayotiy muommolarni hal qilishga kuchi yetmaydi va zamonaviy dunyoda o’z-o’zini topishga qodir bo’lmaydi.
Salomatlikning asosiy omillari:

• 
  Tartib, jismoniy tarbiya va sport bilna shug’ullanish, to’g’ri ovqatlanish, organizimni chiniqtirish, gigiyena qoidalariga amal qilish.
  
• 
  Tartib sog’lom turmush tarzini tashkil qilishni asosiy shartlaridan biridir.
  
• 
  Kun tartibi vaqtni insonning asosiy hayotiy zaruratlari uchun to’g’ri taqsimlash.
  
• 
  Jismoniy tarbiya sog’lom turmush tarzi tashkil qilishning tarkibiy qismlaridan biri:
  
• 
  Tongda yugurish, turli sport tadbirlarida ishtirok etish, sog’ligida imkoniyati cheklangan kishilarga yordam berish.
  

Mustaqillik yillarida bolalar sog’ligini saqlashga yo’naltirilgan bir qator maqsadli Milliy dasturlar: 2000-yil “Sog’lom avlod” yili, 2001-yil “Ona va bola” yili 2005-yil “Sihat – salomatlik” yili deb qabul qilindi.
2002-yildan boshlab davlat dasturlarining ustuvor yo’nalishlarini amalaga oshrish maqsadida maktablarda o’quvchilarni ushbu sohadam habardor qilish maqsadida sog’lom turmush tarzi kasalliklar va zararli odatlarning oldini olishga yo’naltirilgan bilimlarni shakllantirishga qaratilgan mahsus darslar kiritildi.
“Salomatlik bu qadriyatdir”

• 
  Salomatlik insonning butun hayoti davomidagi ulkan va doimiy qadrioyatdir.
  
• 
  Salomatlikni asrash ko’p jihatdan odamning o’ziga bog’liq.
  
• 
  Inson salomatligini muhofaza qilish haqidagi fan bu – GIGIYENAdir, bu fan atrof muhitning kishi sog’ligiga ta’sirini o’rganadi va sog’lom turmush tarzi ko’nikmalarini rivojlantirishga hizmat qiladi.
  
• 
  Inson o’z salomatligin asrashi lozim bu insonning qanday hayot kechirishiga bog’liq.
  
• 
  Bu masalada oila eng muhim ro’l o’ynaydi. Oila gigiyenasi bu uyimizning osoyishtaligi va tozligi barcha oila a’zolarining to’laqonli rivojlanishi hamda sog’lom turmush tarzi, mehnat va hordiq uchun sharoit yaratishni ta’minlovchi qoidalarga amal qilishdir.
  
• 
  Inson salomatligiga ta’biy va ijtimoiy omillarning o’zaro ta’siri bog’liqdir.
  
• 
  Maktab o’quvichilari jadal va uzoq vaqt davom etadigan aqliy faoliyat bilan shug’ullanganida toliqish vujudga keladi.
  
• 
  Toliqish organizimning ta’biy fiziologik holati bo’lib ish qobilyationg pasayishi tarzida namoyon bo’lishidan har qanday ishning oqibatio hisoblanadi.
  
• 
  U yoki bu xalqning salomatlikga nisbatan qanday munosabatda bo’lganini qadimgi davrlardan beri saqlanib kelayotgan xalq donishmatligi namunalari ko’rsatib berdi.
  
• 
  Gerodot salomatlikto’g’risida shunday degan: “Sog’lik yo’q joyda donolik bo’lmaydi, sa’nat gullamaydi, kuch bo’lmaydi, boulik foyda bermaydi va aql ojiz qoladi”.
  
• 
  Buyuk Suqrot “Sog’liq” to’g’risida shunday degan ekan “Sog’liq bu hammasi, lekin hammasi – sog’liqsiz hech nima”. degan
  
• 
  Sog’lom turmush tarzi kasallikni oldini olish va salomatlikni mustahkamlashga qaratilgan bo’lib, zamonaviy dunyoda sog’l;om turmush tarzini shakllantirishga bir butun jamiyat hayotning tarkibiy qismi bo’lgan global ijtimoiy muammo sifatida qaralmoqda.
  
• 
  Bular qatoriga tamaki chekish, alkagol, narkotik moddalar va turli o’yinlarga haddan tashqari berilib ketishga qarshi kurashish kerak.
  
• 
  Salomatlik har qanday yoshda ham inson uchun ketmas boylikdir.
  

4. Darsni mustahkamlash, va savollar
1. Salomatlik nima?
2. Sog’lom turmush tarzi haqida so’zlab bering.
3. Sog’lom turmush tarzi kun tartibin sanab bering.
4. Salomatlikni asrash uchun nima qilish kerak?
5. Shaxsiy gigiyena haqida nima bilasiz?
6. Salomatlikni qaysi yoshdan asrash lozim?
7. Sog’lom bo’lish uchun nimalarni o’rganish kerak?
8. Zararli odatlardan qutilish deganda nimani tushinasiz?
9. Salomatlik inson uchun qanday ahamiyatga ega?
10. Gigiyena nima?
Dars yakuniy sog’lom turmush tarzi inson faoliyatin turli jihatini rivojlantirish, jamiyat hayotida mehnat, oila hayoti va ijodiy jarayonlarda faol ishtirok etish uchun muhim asos hisoblanadi.
O’quvchilardan so’rash va ularni baholash.

Uyga topshiriq: Salomatlik mavzusida rasm chizish. “Men o’z salomatligimni qanday asrayman” degan mavzuda insho yozib kelish

Forish tumani 6-umumta’lim o’rta maktabning

6-sinf o’qituvchisi Ayasov G’aybullaning
Salomatlik darsidan 1 soatlik


DARS ISHLANMASI


24.05.2013-yil