5-seminar mashg’ulot Tilning paydo bo’lishi. Tilshunoslik sohasiga oid terminlar

5-seminar mashg’ulot Tilning paydo bo’lishi. Tilshunoslik sohasiga oid terminlar.

Til insoniyat tarixi qadar qadimiydir. Tilning paydo bo’lishi juda murakkabdir. Bu masala faqat tilshunoslikning emas balki boshqa ko’plab fanlarning: antropologiya, psixologiya va etnografiya kabi fanlarning ham o’rganish obyektidir. Tilning paydo bo’lish masalalari til qachon va qayerda paydo bo’lgan , dastlab nechta bo’lgan u yoki bu tillar qanday tuzilishda bo’lgan va shu kabi savollarga hali ilmiy asoslangan mukammal javoblar topilgan emas. Til taraqqiyotining yozuv paydo bo’lishdan oldingi holati biz uchun qorong’udir. Biz faqat yozuv paydo bo’lgandan keyingi davrda ro’y bergan til taraqqiyoti to’g’risida yozma yodgorliklardan foydalanib fikr yuritishimiz mumkin. Lekin yozuv tilni o’rganish,tilning paydo bo’lishi to’g’risidagi muammoni yoritishga to’liq imkon bermaydi.

Demokrit va boshqalar tilde narsa nomi bilan narsa orasida hech qanday bog’lanish yo’q, bu nomlar mazkur tilda gaplashuvchi odamlar tomonidan yaratilgan , demak til inson tomonidan yaratilgan degan fikrni ilgari surishgan.

Termin (lotincha-chegara, had) bilim yoki faoliyatning maxsus sohasiga doir tushunchalarni ifodalovchi so’z va so’z birikmasi. Termin umumxalq tiliga ma’lum bir terminologik tizim orqali o’tadi,binobarin termin va umumxalq tilidagi so’z bir-birini to’ldiradigan leksik birliklardir. Sistem xarakterga egalik o’z terminologik maydonida bir ma’nolikka moyillik his-tuyg’usini ifodalamaslik ,uslubiy betaraflik terming xos xususiyatlardir. Umumxalq leksikasiga oid qonuniyatlar termin hosil qilishda ham kuzatiladi. So’z bilan terminning umumiy va xususiy tomonlari yetarli darajada ochib berilgan emas. Kundalik turmushda keng iste’molda bo’lgan so’zlar ayni paytda turli sohalarga oid terminlar hamdir. Masalan: quloq, burun- anatomiya va tibbiyotda;gilam, palos- gilamdo’zlik; ruchka, daftar- pedogogik soha terminlari bo’lish bilan birga umumxalq tilida keng qo’llaniladi. Hozirgi kunda termin so’zi bilan bir qatorda ,,atama’’, ,,istiloh’’ so’zlari ham ayni ma’hoda qo’llaniladi. Lekin ular termin so’zining hozirgi ma’nosini to’liq ifoda eta olmaydi.