5-mavzu. “Vertical Thinking” (Vertikal fikrlash) va “Lateral Thinking”

Lateral fikrlashning 

o’ziga

 xos jihatlari: 

−

 

konvensiyalar  va  qoidalarni  chetlab  o’tib,  tezda,  agar  kerak  bo’lsa 

yon tomondan o’ylash imkoniyati; 

−

 

yangi g’oyalarni amalga oshirishga imkon beradi; 

−

 

buning  bir  usuli  sifatida  ikkita  tasodifiy,  o’zaro  bog’liq  bo’lmagan 

g’oyalarni  qabul  qilish  va  yangi  narsalarni  yaratish  uchun  ularni 

birlashtirishdir; 

−

 

narsalarni  boshqacha  aldashga  va  mumkin  bo’lmagan  aloqani 

o’rnatishga qodir, bu bizni muammolarni hal qilishning yangi uslubiga olib 

boradi; 

---

−

 

yangi  fikrlash  jarayonini  sinab  ko’rishga  tayyor  bo’lib,  bizning 

fikrlarimiz yaratuvchan bo’ladi. 

Lateral fikrlashning o’ziga xos namunasi: 

Bir  kuni  siz  do’stlaringiz  bilan  tennis  o’ynadingiz,  uyga 

kelganingizda 

juda 

chanqadingiz. 

Siz 

oshxonaga 

kirdingiz 

va 

muzlatgichdan  bir  shisha  ichimlik  suvini  oldingiz.  Biroq,  siz  ochqichni 

topa  olmadingiz.  Yechimlar  chanqoqni  qanday  qondirishga  qaratilgan. 

Bunday yechimlar ehtiyojni qondirish bo’yicha ma’lum nazariyalar, bilim 

va  tajribalarni  qayta  ishlash  natijasidir.  Siz  ehtiyojni  qondirishga  turli 

yo’nalishlarda  hujum  qila  boshlaysiz.  Shuning  uchun  ushbu  yechimlar 

guruhi lateral fikrlash natijasida hosil bo'ladi. 

Ehtimoliy yechimlar quyidagicha: 

−

 

boshqa  biron  narsani  iching,  masalan  oddiy  jo’mrakdan  oqayotgan 

suv; 

−

 

do’kondan ichimlik sotib oling 

−

 

o’rniga bir oz meva bor 

−

 

uyda boshqa ichimliklarni qidirishni davom eting 

−

 

boshqalar. 

Lateral fikrlash bo’yicha umumiy xulosa: 

Noan’anaviy  usullar  yoki  odatda  mantiqiy  fikrlash  e’tiborsiz 

qoldiradigan  elementlar  orqali  hal  qilinmaydigan  muammoni  hal  qilishga 

intiladigan  fikrlash  usuli.  Tez  o’zgaruvchan  tendensiyalar,  qattiq  raqobat 

va  byudjetga  qaramasdan  mo’jizalar  yaratish  zarurati  bilan  duch 

kelganingizda,  siz  lateral  fikrlashingiz  kerak.  Ilg’or  g’oyalarni  ishlab 

chiqish  omad  yoki  majburlash  kabi  harakatlarning  natijasi  bo’lishi  shart 

emas.  Lateral  fikrlash,  shuningdek,  kundalik  muammolardan  tashqarida 

---

strategik  rejalashtirish  va  noodatiy  yondashuv  orqali  fikrlashga  yordam 

beradi.