5-mavzu temir yo‘llar toifasi, trassasi, tarxi, bo‘ylama va ko‘ndalang qirqimi haqida asosiy tushunchalar

Nishablikni hisoblash chizmasi
Rahbar nishablik eng katta, surunkali ko'tarilish bo'lib, uning qiymati bo'yicha minimal hisobiy tezlikda yakka tortuvchi kuch bilan harakatlanuvchi poezd massasi hisoblab topiladi va uning meyori belgilanadi.
Rahbar nishablik

• yangi tezyurar liniyalarda 0,002,
• o'ta Yuklangan liniyalarda 0,009,
• I darajali liniyalarda 0,012,
• II darajali liniyalarda 0,015,
• III darajali liniyalarda 0,02
• IV darajali liniyalarda 0,03 dan katta bo'lmasligi kerak.

Bo'ylama profil elementlarining uzunligi kelajakda muomalarga mo'ljallangan poezdning yarim uzunligidan kam bo'lmasligi kerak: poezd ostida bir vaqtda profilning sinish nuqtalari soni ikkitadan oshmasligi kerak. Bo'ylama profilning yondosh elementlari o'zaro vertikal tekislikda temir yo'l liniyasining darajasiga qarab 15 mingdan 30 ming metrgacha bo'lgan radiusli egrilar bilan bog'lanadi.

Temir yo'l liniyasining bo'ylama profili

To'liq bo'ylama Profil loyihalash maqsadlarida tuziladi.
- gorizontal masshtabi 1:10000

• vertikal masshtabi 1:200
• quyi qismi Profil to'ridan (setka) bo'ladi
• Bo'ylama Profil to'rida liniya tarxi, piketlar, yerning mavjud va loyihaviy balandlik belgilari, loyihaviy qiyaliklar, joyning holati va muhandislik – geologik tavsiflar

Loyihaviy va er sathi balandliklari orasidagi farq ishchi balandligi deb atalib o'yma chuqurligi yoki ko’tarma balandligini ifodalaydi. Profilda shartli belgilar bilan ko'priklar, quvurlar, boshqa sun'iy inshootlar, stantsiyadar va boshqa ajratish punktlari, o'tish joylari o'qlari ham ko'rsatiladi.

Qisqartirilgan bo'ylama Profil to'liq Profil asosida tuzilib yo'l rejasining asosiy elementlarini, Profil elementlarini va barcha liniya elementlarini oson tahlil qilish uchun mo'ljallangan bo'ladi. Qisqartirilgan bo'ylama Profil asosan Lokomotiv mashinistlarining poezdni oldindagi ko'tarilish va pasayish qiyaliklarini hisobga olib boshqarishlari uchun mo'ljallanadi.
Qisqartirilgan Profil: gorizontal 1:50000 masshtabvertikal 1:1000 masshtabuer polotnosining loyihaviy profili, liniya rejasi, kilometrlar, ajratish punktlari o'qlari va ular orasidagi masofa, kirish va o'tish signallari, kirish strelkali o'tkazgichlari, yo'l binolari, o'tish joylari (pereezdlari) va sun'iy inshootlar ko'rsatiladi.

Nazorat savollari:

• Temir yo‘llarni toifalanishi
• Temir yo‘l trassasi va uning elementlari
• Temir yo‘l tarxi elementlari va ularning parametrlari
• Temir yo‘l bo‘ylama va ko‘ndalang qirqimi elementlari, ularning asosiy parametrlari.