5-Mavzu. Tashkilotlar va ularni boshqarish

 
Norasmiy tashkilotlar tavsifnomasi 
Norasmiy tashkilotlar bir vaqtning o‘zida rasmiy tashkilotlarga ham o‘zshab ham 
o‘xshamay qolishi mumkin. Shuning uchun norasmiy tashkilotni tavsifnomasini aks ettiruvchi 
belgilarni ajratib chiqish mumkin:
1) 
ijtimoiy nazorat. Norasmiy tashkilotlar o‘z a’zolari ustidan ijtimoiy nazoratni amalgam 
oshirib boradilar. Gap mumkin bo‘lgan va mumkin bo‘lmagan guruh andozalariga oid belgilarni 
o‘rnatish va mustahkamlash ustida borayapti. Ta,iiyki, kim ushbu belgi (norma) buzsa o‘z 
navbatida chetlashishiga olib keladi. Shu munosabat bilan menejer norasmiy tashkilot tomonidan 
amalgam oshirilayotgan ijtimoiy nazorat rasmiy tashkilot intilayotgan maqsadni bajarilishiga 
ijobiy ta’sir etishini bilishi kerak;
2) 
o‘zgarishlarga qarshilik. Norasmiy tashkilotlarda hamma vaqt o‘zgarishlarga qarshilik 
kuzatib boriladi. Bu qisman shu narsadan dalolat beradiki, o‘zgarishlar norasmiy tashkilotning 
bundan keyingi faoliyatiga xavf tug‘dirishi mumkin;
3) 
norasmiy liderlar. Norasmiy tashkilotlar ham o‘z lider (yo‘l boshlovchi)lariga ega 
bo‘ladilar. Rasmiy tashkilot liderlarining norasmiy tashkilot liderlaridan farqi shundaki ular 
rasmiy vakolatga ega bo‘lib unga ajratilgan aniq vazifalar qamrovida harakat qiladi.
Norasmiy lider tayanchi – uni guruh tomonidan qo‘llab-quvvatlanishi. Norasmiy liderning ta’sir 
doirasi rasmiy tashkilotning ma’muriy doirasidan chiqib ketishi mumkin.
Norasmiy lider ikki birinchi darajali vazifani bajarishi mumkin: guruhga o‘z maqsadlarini 
amalga oshirishiga yordam beradi, uning faoliyatini qo‘llab-quvvatlaydi.

---

Tashkiloltda norasmiy guruhning ko‘pincha mehnat jamoasini mustahkamlaydi. Rasmiy 
tashkilot rahbari esa bunday guruhni qo‘llab-quvvatlashi kerak. Misol uchun “Korging glass” 
(AQSh) firmasi xodimlararo keraksiz muloqotlarni kamaytirish maqsadida binoda lift o‘rniga 
escalator o‘rnatgan, “MMM” (AQSh) firmasi ovqatlanish vaqtida va boshqa holatlarda tasodifiy 
suhbatlarni kamaytirish uchun klublar tashkil etgan. Bularning hammasi jamoaga bo‘lgan xis-
tuyg‘uni bu erda nafaqat mehnat davomida balki ish vaqtida ham hamkorlik va birlikni 
kuchaytiradi. Ish vaqtidagi va ishdan tashqaridagi o‘rtoqlik munosabatlar, hamkorlik va o‘zaro 
yordam tashkilotda sog‘lom psihologik muhitni shakllantiradi.