5-mavzu. Tabiiy resurslar, ulardan oqilona foydalanish va atmosfera muhofazasi. Reja

5.5. O'zbekiston va Markaziy Osiyoning boshqa mamlakatlari Orol dengizi va Orol muammosini hal qilish bo'yicha sa'y-harakatlari.

Ta'kidlash joizki, uzoq yillar davomida O'zbekiston va Markaziy Osiyo mintaqasi mamlakatlari ekologik ofat oqibatlarini bartaraf etishda katta sa'y-harakatlarni amalga oshirdi. Bu borada muhim voqea 1993 yilning yanvarida Xalqaro Orolni qutqarish jamg'armasining (XOQJ) tashkil etilishi bo'lib, uning asoschilari O'zbekiston, Turkmaniston, Qozog'iston, Tojikiston va Qirg'iziston edi. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov BMT Bosh Assambleyasining 1993 yil 28 sentyabrdagi 48-sessiyasida bu masalani birinchi bo'lib ko'tarib, jahon hamjamiyati e'tiborini Orol muammosiga qaratdi.
Bundan tashqari, BMT Bosh Assambleyasining 50-sessiyasida, 24-oktabrda, Orol fojiasining halokatli oqibatlari bo'lgan davlatlarning vakillari, xususan, dengiz suvini va Orolni qutqarish uchun jahon hamjamiyatiga murojaat qilishdi. Mamlakatimiz rahbari Islom Karimov Birlashgan Millatlar Tashkilotining Atrof muhitni muhofaza qilish dasturi shafeligida Orol va Orol muammosiga bag'ishlangan kengashni tashkil etish tashabbusini ilgari surdi.
Natijada, 1995-2012 yillar mobaynida xalqaro donorlarning umumiy miqdori butun Orol dengizi mintaqasida 1,1 milliard AQSh dollaridan oshdi. Bundan tashqari, Markaziy Osiyo mamlakatlari milliy resurslari hisobidan Orol dengizi havzasi mamlakatlariga yordam berish uchun ikkita dastur amalga oshirildi. Shunday qilib, Orol dengizi havzasida suv resurslarini birgalikda boshqarish mexanizmlarini ishlab chiqish, ekologik ofatlar zonalarini tiklash, aholini toza ichimlik suvi bilan ta'minlash va uning sog'lig'ini yaxshilash, qashshoqlik va ishsizlik darajasini qisqartirish bo'yicha muhim ishlar amalga oshirildi. XOQJga a'zo davlatlarning 2003-2010 yillarda loyihalarni amalga oshirishga qo'shgan hissasi 2 milliard dollardan oshdi.
Prezident Islom Karimov tashabbusi bilan 2008 yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti ko'magida Orol dengizi havzasida ekologik vaziyatni yaxshilashda 2008 yilda Toshkentda bo'lib o'tgan "Orol muammolari, ularning aholining genofondiga, o'simlik va hayvonot dunyosiga ta'siri va ularning oqibatlarini yumshatish bo'yicha xalqaro hamkorlik choralari" mavzusidagi xalqaro konferentsiyada muhim rol o'ynadi. . Ushbu konferentsiya doirasida ishlab chiqilgan harakat rejasi Orol dengizi havzasi mamlakatlariga 2011-2015 yillarga mo'ljallangan uchinchi yordam dasturining asosini tashkil etdi.
O'zining rivojlanishida XOQJ Ijroiya qo'mitasi, BMT tashkilotlari, Jahon banki, OTB, Evropa Ittifoqi va qator donor mamlakatlar hukumatlari ishtirok etdilar. Dasturga kiritilgan 300 dan ziyod loyihani amalga oshirish uchun 8,5 milliard dollardan ko'proq mablag 'ajratish ko'zda tutilgan.Bugun Orol dengizi muammosini yumshatish, aholining sog'lig'i va genofondini saqlash, ekotizimlarni tiklash va himoya qilish, odamlar uchun munosib turmush sharoitini yaratish uchun barcha zarur shart-sharoitlarni yaratish dolzarbligicha qolmoqda.
Bugun Orol dengizi muammosini yumshatish, aholining sog'lig'i va genofondini saqlash, ekotizimlarni tiklash va himoya qilish, odamlar uchun munosib turmush sharoitini yaratish uchun barcha zarur shart-sharoitlarni yaratish dolzarbligicha qolmoqda.
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Urganchdagi tashabbusi bilan "Orol dengizi havzasida ekologik halokatlar oqibatlarini yumshatish bo'yicha hamkorlikni rivojlantirish" mavzuida xalqaro konferentsiya bo'lib o'tdi.
Uning asosiy maqsadi Orol dengizi havzasida ekologik va ijtimoiy-iqtisodiy vaziyatni yaxshilashga qaratilgan dasturlar va loyihalarni amalga oshirish bo'yicha amaliy chora-tadbirlarni amalga oshirish uchun xalqaro hamjamiyatning mablag'larini jalb etish va ekologik falokatning salbiy oqibatlarini kamaytirishga qaratilgan xalqaro hamkorlikni yanada rivojlantirishdir.