|
Tarbiya jarayonida quyidagi holatlar vujudga keladi:
1. Tarbiya jarayonida kishi ongining o'sishi sodir bo'Iadi. Masalan, bola o'z ona tilini, atrofini o'rab turgan muhitning ta'sirida o'rganib olishi mumkin. Lekin o'qish va yozishni ta'lim olish yo'li bilan o'rganadi. Ma'lum bilim ko'nikma va malakalar faqat tarbiya jarayonida egallanadi.
2. Tarbiya yordamida kishining tug'ma kamchiliklarini ham kerakli tomonga o'zgartirish mumkin. Chunonchi, ba'zi bir bolalar ayrim kamchilik (kar, ko'r, soqov va h.k) bilan tug'iladi. Lekin maxsus tashkil etilgan tarbiya yordamida, ularning aqliy qobiliyatlari taraqqiy qiladi, sog’lom kishilar bilan barobar faoliyatda bo'lishi
mumkin.
Tarbiya yordamida muhitning salbiy ta'siri natijasida yuz ber-
gan kamchilik (bolalarning qarta, qimor o'ynashi, chekishi, ichishi va
narkotik moddalarga o'rganishi kabi)larni ham tugatish mumkin.
Tarbiya — istiqboldagi maqsadni belgilaydi. Shu bois, shaxs
kamolotini ta'minlashda ilg'or rol o'ynaydi. Tarbiyaning muvaffaqiyati ko'p jihatdan bola shaxsining o'ziga xos xususiyatlari, u yashayotgan muhitning ta'sirini hisobga olishga bog'liqdir.
3.2. Shaxsni kamol toptirishda tarbiya va faoliyatning o'zaro bog'liqligi
Shaxsning kamol topishida tarbiya muhim rol o'ynaydi. Uning shakllanishi faoliyatdan tashqarida bo'lmaydi. Shu sababli odam faoliyati uning rivojlanishi uchun asos boiadi. Pedagogik jihatdan to'g'ri uyushtirilgan har qanday faoliyat — o'yin, mehnat, o'qish, sport va boshqalar shaxsning rivojlanishiga ta'sir ko'rsatadi. Insonning kamol topish jarayonini faqat irsiyat, muhit va ta'lim-tarbiyaga bog'lab o'rganish, talqin qilish ham haqiqatga unchalik to'g'ri kel-maydi. Chunki, ijtimoiy taraqqiyotda shaxsning o'zi ham faol ishtirok etadi.
Tarbiyalash jarayoni
Tug'ilganda, hamma chaqaloqlar bir xil yigiaydi. Ammo ular kat-ta bo'lganlarida, turli mavqega ega boiadi. Nima uchun? Bola o'z onasidan tug'ilishi bilan uni tashqi muhit asosida tarbiyalash boshlanadi, chunki, odatda, u ichki muhit asosida ona qor-nida tarbiya oladi. Tarbiya insonning o'z oilasi, jamoasi, jamiyatida muhim asos hisoblanadi, chunki hech kirn o'z onasidan «yomon» boiib tug'ilmaydi.
Shaxsning shakllanishida unga berilayotgan ta'lim-tarbiyaning mazmuni, metodlari va vositalari bolaning yosh xususiyatlariga rnuvofiq kelishi muhim sanaladi. O'qituvchi o'quvchilarning ruhiy xususiyatJarini bilishi, ma'lum yoshdagi o'quvchilarning diqqat, xotira, tafakkur layoqatlarini inobatga olishi asosida faoliyat tashkil etishi lozim.
MTM bilan maktab pedagoglarining o‘zaro aloqa o‘rnatishlaridan ko‘zlangan asosiy maqsad bolalarni zamon talabiga javob beradigan darajada maktab ta’ limiga tayyorlash uchun o‘quv tarbiyaviy ishlar bo‘yicha maktab bilan maktabgacha ta’lim muassasasi o‘rtasida mustaxkam aloqa o‘rnatish, bolalaming maktabda muvaffaqiyatli o‘qib ketishlari uchun MTMsi va maktabda olib bori layotgan ta’lim- tarbiyaviy ishlarni chuqur tahlil qilib, bu sohada yuqori natijalarga erishishdir.
Maktabgacha ta’lim muassasasi bilan maktab o‘rtasidagi aloqaning mazmuni va shakllari yuqoridagi vazifalarga qarab belgilanadi.
MTMsi bilan maktab pedagogik tashviqot, metodik va amaliy masalalar yuzasidan bir-biri bi lan aloqa bog‘laydi. Pedagogik tashviqot ishlari MTMsi maktabga tayyorlov guruhi tarbiyach isining va birinchi sinf o‘qituvchisini MTMning maktabga tayyorlov guruhi da va birinchi sinfda olib boriladigan ta’l im-tarbiyaviy ishlar vazifasi bilan tanishtirishni, maktabga tayyorlov guruhi va I sinf dasturi mazmunini , tayyorlov guruh i bolalari va maktabdagi 1 sinf o‘quvchilarining o‘ziga xos xususiyatlarini o‘rganishni taqozo etadi. Mana shunday usulda ish olib bori lganda o‘qituvchi va tarbi yachilar maktabni 1 sinf va MTMni tayyorlov guruhidagi bolalarga xos bo‘lgan yosh xususiyatlarini, ularning ruhiy tabiatini, aqliy va ijtimoiy rivojlantirshlarini tushunib, ularni maktabga tayyorlov masalalarini yaxshiroq anglab olishlarida yordam beradi.
Bu maqsadni amalga oshirishda maktabgacha ta’lim muassasasi bilan maktab o‘rtasida quyidagicha konkret aloqa shakllari o‘rnatiladi: o‘ qituvchi va tarbiyachilar bolalarni maktabga tayyorlash va uzviylik masalalari bo‘yicha, bolalarni maktabga tayyorlash bo‘yicha birgalikda o‘tkaziladigan tadbirlarning mosligini muhokama qilish uchun seminar, pedagogik kengashlarda qatnashish, shuningdek bolalaming yosh xususiyatlarini, ularning MTMdan maktabga o‘tishlaridagi ruhiy qiyinchiliklar, maktab sharoitiga qiynalmay moslashishlariga yordam beruvchi omillar bo‘yicha tarbiyachi va o‘qituvchilar tomonidan tayyorlangan leksiyalar orqali tajriba almashuv va boshqalar kiradi.
Maktabgacha ta’lim muassasasi bilan maktab o‘rtasidagi aloqaning amaliy vazifasi, shundan iboratki, bir tomondan, o‘qituvchi MTMning tayyorlov guruhiga borib o‘zining bo‘lajak o‘qituvchilari bilan tanishib boradi, ikkinchi tomondan tayyorlov guruhi tarbiyachilari o‘zlarining sobiq tarbiyalanuvchilari birinchi sinfda qanday o‘qiyotganini o‘rganib boradilar. Bolalarni maktabga kuzatishda har bir bolaga aniq tavsifnoma beriladi.
Начало формы
Do'stlaringiz bilan baham: |
