5-мавзу: реал суюқликлар ҳаракати ва қонунлари. Бернулли тенгламаси

Реал суюқликлар элементар оқимчаси учун Бернулли тенгламаси

Биринчи ва иккинчи кесимлар орасидаги йўқотилган солиштирма энергия гидравлик босимлар фарқига тенг:
Юқорида кўрилганга асосан
натижада қуйидаги тенгламани оламиз:
бундан

Гидравлик ва пьезометрик қияликлар ҳақида

Босим чизиғининг узунлик бирлигига тўғри келган пасайиши гидравлик қиялик деб аталади.
Расмда оқим учун босим ва пьезометрик чизиқлар ўзгартирилган. Бу чизиқлар умумий ҳолда эгри чизиқ бўлиб, тўғри чизиқ кўринишида тасвирланган. Гидравлик қиялигида таърифидан кўриниб турибдики, унинг ўртача қиймати 1—1 ва 2 — 2 кесимлар орасидаги қиялик орқали қуйидагича аниқланади:
Гидравлик ва Пьезометрик қияликлар
Пьезометрик чизиқнинг узунлик бирлигига туғри келган пасайишига пьезометрик қиялик деб аталади.
Биринчи ва иккинчи кесим орасидаги ўртача пьезометрик қиялик қуйидагича аниқланади:

Тезлик ва сарф ўлчаш усуллари ва асбоблари

• Суюқлик сарфи ва тезлигини ўлчашнинг энг осон усули ҳажмий ва оғирлик усулларидир.
• 1) Ҳажмий усулда текширилаётган оқимдан махсус даражаланган идиш (мензурка) га тушади. Идишнинг тўлиш вақти секундомер ёрдамида аниқ ўлчанади. Агар идишнинг ҳажми V, ўлчанган вақт Т бўлса, ҳажмий сарф қуйидагига тенг бўлади

 

• 2) Оғирлик усулида бирор идишга оқимдан суюқлик туширилади. Тарозида ўлчаш йўли билан идишдаги суюқликнинг оғирлиги топилади. Идишнинг тўлиш вақти Т бўлса, оғирлик сарфи қуйидагига тенг:

G

 Суюқликнинг ҳажмий сарфи оғирлик бўйича сарфини солиштирма оғирликка бўлиш йўли билан аниқланади:

•  

Бу усуллар, албатта, кичик миқдордаги сарфларни ўлчаш учун қўлланилади. Катта сарфларни бу усулда ўлчашда катта ўлчов идишлари керак бўлади. Иккинчидан, қувурлар ва каналларда сарфни юқоридаги усул билан ўлчанганда оқимнинг тузилиши ўзгаради ва ўлчаш натижасида катта хатолар билан чиқади. Шунинг учун кўпинча Қувурлар ва каналлардаги сарф бошқа усуллар билан ўлчанади.

•