|
(O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2016 y., 43-son, 497-modda)
Farmon bilan tasdiqlangan Davlat dasturida qonun ustuvorligini ta’minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh qilishning ustuvor yo‘nalishlari belgilab berildi. Bu borada amalga oshirilishi ko‘zda tutilgan vazifalar sud hokimiyatining chinakam mustaqilligini ta’minlash, sudning nufuzini oshirish, sud tizimini demokratlashtirish va takomillashtirishga, fuqarolarning huquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilishga qaratilganligi bilan g‘oyat ahamiyatlidir.
Ma’lumki, sud hokimiyatining chinakam mustaqilligini ta’minlamasdan turib, jamiyatda qonun ustuvorligini ta’minlash va fuqarolarning huquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilish to‘g‘risida so‘z ham bo‘lishi mumkin emas. Buning uchun birinchi navbatda, bu boradagi huquqiy asoslarni takomillashtirish zarur.
SHu nuqtai nazardan, Davlat dasturida 2020 yil 1 oktyabrga qadar O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi, Sudyalar oliy kengashi, Adliya vazirligi kabi idoralar zimmasiga «Sudlar to‘g‘risida»gi qonunning yangi tahriri loyihasini tayyorlash yuklatilgan. Mazkur qonun loyihasida:
sudlar raislarining sudyalar faoliyatini baholash, ularga nisbatan intizomiy ish qo‘zg‘atishdagi ishtirokini qayta ko‘rib chiqish;
sudyalarni intizomiy javobgarlikka tortish haqidagi qaror ustidan shikoyat qilish mexanizmini takomillashtirish;
sudyalar vakolatlarini to‘xtatib turish hamda tugatish asoslari va tartibini xalqaro standartlarga moslashtirish;
sudyalarning maqomini belgilovchi normalarni takomillashtirish va iste’fodagi sudyaning huquqiy maqomini belgilash;
sudyalarni rotatsiya qilishning aniq va shaffof mexanizmini joriy etish;
sudlar faoliyatini tartibga soluvchi qonun hujjatlarini tizimlashtirish;
sud mustaqilligiga daxl qilish bog‘liq har qanday holat yuzasidan sudya tomonidan bevosita va tezkor xabar berish imkoniyatini ko‘zda tutuvchi tizim yaratish;
ushbu masalalarni qonunosti hujjatlar bilan tartibga solish tartibini bekor qilish nazarda tutilishi belgilangan.
Qayd etish lozimki, amaldagi «Sudlar to‘g‘risida»gi qonun ana shu masalalarni tartibga solish nuqtai nazaridan takomillashtirishga muhtoj edi.
SHuningdek, endilikda qonunchiligimiz uchun muhim yangilik «iste’fodagi sudya» tushunchasini joriy etish va uning huquqiy maqomini belgilash ko‘zda tutilmoqda. Fikrimizcha, sudyaga iste’fo e’lon qilish huquqini berish va iste’fodagi sudya sudyaning barcha huquqlaridan, shu jumladan, daxlsizlik huquqidan foydalanishi tartibini belgilash sud hokimiyatining mustaqilligini ta’minlashga xizmat qiladi.
«Sudlar to‘g‘risida»gi qonunning 67-moddasiga muvofiq, sudyaga davlat hisobidan uning yuksak maqomiga munosib moddiy va ijtimoiy ta’minot berish sudyalar mustaqilligining asosiy kafolatlaridan biridir. Binobarin, sudyalarni yuqori darajada moddiy va ijtimoiy ta’minlash zaruriyati mavjudligi hech kimga sir emas.
Mazkur Farmonning eng ahamiyatli jihatlaridan yana biri ushbu Farmon bilan tasdiqlangan Davlat dasturida sudyalarning moddiy-texnik sharoitlarini yaxshilash va sudyalar faoliyatining ijtimoiy kafolatlarini kuchaytirish borasida aniq vaziflarning belgilanganidir.
Xususan, 2020 yil 1 mayga qadar O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi va Moliya vazirligiga 2021 yildan sudyalar va sud xodimlariga ish haqi va unga tenglashtirilgan to‘lovlarni to‘liq davlat byudjeti hisobidan moliyalashtirish choralarini ko‘rish vazifasi yuklatilgan. Buning uchun:
byudjetda alohida satr ajratish;
sudyalar va sud xodimlarining ish haqini oshirish, ularning mehnatiga haq to‘lash normalarini qayta ko‘rib chiqish va xalqaro standartlarga moslashtirish;
yangi qurilishi rejalashtirilayotgan sud binolarini ilg‘or xalqaro tajriba asosida loyihalashtirish, sud binolarini qurish, kapital ta’mirlash va rekonstruksiya qilish bo‘yicha dasturni tasdiqlash;
sudyalarni qishloq joylarda namunaviy loyihalar bo‘yicha qurilgan xizmat uy-joyi olish huquqiga ega bo‘lgan rahbarlar ro‘yxatiga kiritish;
sudlar faoliyatini moliyalashtirish va moddiy-texnik bazasini yaxshilashga qaratilgan manzilli chora-tadbirlarni nazarda tutuvchi normativ-huquqiy hujjat loyihasini ishlab chiqish nazarda tutilgan.
Ushbu vazifalarning amalga oshirilishi sud hokimiyatining chinakam mustaqilligini ta’minlashga xizmat qiladi.
Davlat dasturida, shuningdek, ma’muriy huquqbuzarliklarga oid ishlarni ko‘rib chiqish vakolatini jinoyat ishlari bo‘yicha sudlarga o‘tkazish ko‘zda tutilgan.
Xorijiy davlatlar, xususan, Germaniya, YAponiya, Janubiy Koreya qonunchiligi o‘rganilganda, ma’muriy sudlar tomonidan faqat davlat boshqaruvi organlari faoliyati bilan bog‘liq holda yuzaga keladigan nizolar, ya’ni fuqarolar va yuridik shaxslarning buzilgan yoki nizolashilayotgan huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish hamda ommaviy huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan ishlarga oid ishlar ko‘rilishi aniqlandi.
O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligiga ko‘ra, ma’muriy sudlar ommaviy huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan ishlardan tashqari ma’muriy huquqbuzarliklarga oid ishlarni ham ko‘rib chiqadi.
Bu esa, ma’muriy sudlarda ish hajmining keskin oshishiga olib kelmoqda. Qolaversa, ma’muriy huquqbuzarliklarga oid ishlarni ko‘rib chiqish sifatiga ham salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
SHu sababli ayni sohada Davlat dasturida belgilangan vazifalarning amalga oshirilishi sudlardagi ish hajmini maqbullashtirishga va ma’muriy huquqbuzarliklarga oid ishlarni ko‘rish sifatini oshirishga xizmat qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
