5-мавзу: педагогик креативлик мохияти



Download 2,41 Mb.
bet1/13
Sana28.04.2022
Hajmi2,41 Mb.
#589324
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
Bog'liq
5.-PEDAGOGIK-KREATIVLIK-MO-IYATI


5-МАВЗУ: ПЕДАГОГИК КРЕАТИВЛИК МОХИЯТИ.
Режа:

  1. "Креативлик" ва "педагогик креативлик" тушунчаларининг мохияти.

  2. Педагогнинг креативлик потенциали.

  3. Креативлик потенциалининг таркибий асослари ва устувор тамойиллари.

4. Педагогнинг креативлик потенциали даражасини анидловчи
мезонлар.


Таянч тушунчалар: креативлик, креативликни ривожлантириш, креативликни ривожлантиришга тусдинлик дилувчи омиллар, креатив потенциал, педагогик креативлик, педагогнинг креатив потенциали, креатив потенциалнинг таркибий асослари ва тамойиллари, педагогнинг креатив потенциалини анидловчи мезонлар.


1. "Креативлик" ва "педагогик креативлик" тушунчаларининг моуияти. Замонавий педагогикада "креатив педагогика" тушунчаси дулланила бошлаганига хали у дадар куп вадт булмади. Бирод, удитиш жараёнига инновацион хамда ижодкорлик ёндашувларини дарор топтиришга булган эхтиёж "Креатив педагогика"нинг педагогик туркум фанлар орасида мустадил предмет сифатида шаклланишини таъминлади. Ушбу предмет асосларини педагогика тарихи, умумий ва касбий педагогика хамда психология, хусусий фанларни удитиш методикаси, таълим технологияси ва касбий этика каби фанларнинг методологик гоялари ташкил этади. "Креатив педагогика" фанининг умумий асослари мутахассис, шу жумладан, булажак мутахассисларнинг касбий камол топишлари учун зарур шарт -шароитни яратишга хизмат дилади.
Шахснинг мутахассис сифатида касбий камол топиши, ривожланиши уз мохиятига кура жараён тарзда намоён булади. Касбий етуклик инсон онтогенезининг мухим даврлари касбий камол топиш,
ривожланиш гояларининг дарор топиши (14-17 ёш)дан бошланиб, касбий фаолиятнинг якунланиши (55-60 ёш)гача булган жараёнда кечади. Ижодкор шахснинг шаклланиши ва ривожланиши унинг ички ва ташди олами узгаришининг узаро мос келиши, ижтимоий-идтисодий шарт-шароитлар хамда инсон онтогенгизи - тугилишидан бошлаб то умрининг охирига дадар узлуксизлик, ворисийликни тадозо этадиган фаолият мазмунига боглид.
Маълумки, касбий тажриба билим, куникма ва малакаларнинг

интеграцияси сифатида акс этади. Бирод, касбий-ижоий фаолият куникмаларининг узлаштирилиши нафадат амалий куникма ва малакаларнинг интеграцияси, мутахассис сифатида фаолиятни самарали ташкил этиш усул ва воситаларини ишлаб чидишни эмас, шу билан бирга касбий ижодкорлик методологиясидан хабардор булиш, ижодий тафаккурни ривожлантириш ва креатив характерга эга шахсий сифатларининг етарли даражада узлаштирилиши талаб этади.
Ижодкор шахснинг шаклланишини шахснинг узаро мос тарзда бажарилган ижодий фаолият ва ижодий махсулотларни яратиш борасидаги ривожланиши сифатида белгилаш мумкин. Ушбу жараённинг суръати ва дамрови биологик ва ижтимоий омиллар, шахснинг фаоллиги ва креатив сифатлари, шунингдек, мавжуд шарт-шароит, хаётий мухим ва касбий шартланган ходисаларга боглид. Замонавий шароитда педагогнинг креативлик сифатларига эга булиши тадозо этади.
Сунгги йилларда етакчи хорижий мамлакатларнинг таълим тизимида талаба ва талабаларда креативлик сифатларини шакллантириш масаласига алохида, жиддий эътибор даратилмодда. Буни Бронсон, Меррийман (2010 й.), Кен Робинсон (2007 й.), Фишер, Фрей (2008 й.), Бегетто, Кауфман (2013 й.), Али (2011 й.), Треффингер (2008 й.) ва б. томонидан олиб борилган куплаб таддидотлар, уларнинг натижалариан куриш мумкин.
Биргина Кен Робинсон томонидан 2007 йилда тайёрланган "Мактаб креативликни барбод этяптими?" номли видео лавхани YouTube сайтида 5 млн марта томоша дилинган. Крлаверса, удитувчилар креативлик асосларини урганишга жиддий киришганлар (Бегетто, Кауфман, 2013 й.). Удитувчиларда педагогик фаолиятни креатив ёндашув куникма, малакаларини шакллантириш хамда ривожлантиришга доир адабиётлар чоп этиляпти, Таълим департаменти томонидан тайёрланган видео лавхаларга асосланувчи ноанъанавий дарслар ташкил этиляпти (Али, 2011; Таълим департаменти, 2013 й.).
Салмодли амалий ишлар олиб борилаётганлигига дарамай, купчилик удитувчилар хали хануз шахс (узларида хамда талабаларда креативлик сифатларини дандай дилиб самарали шакллантириш тажрибасини узлаштира олмаяптилар.
Таълим тизимини бошдариш органлари хар йили таълим муассасаларида юдори самарадорликка эришишга эътибор даратади. Ана шу мадсадда удув дастурини ишлаб чидилади, янги удув дарсликлари
яратилади. Бу эса хам талабалар, хам удитувчиларни касбий усишларига ёрдам беради. Олиб бориладиган амалий харакатлар талабаларда ютудларга эришиш, олга интилишга булган эхтиёжни муайян аражада юзага келтиради, уларнинг удув-билиш добилиятларини бир дадар
ривожлантиришга ёрдам беради.
Бирод, удув йилининг охирида келиб олий таълим муассасаларида талабаларнинг фанларни узлаштиришларида юдори даражадаги ижобий натижалар кузатилмаяпти. Куплаб талабаларнинг таълим олишга нисбатан дизидиши йудолган. Бунинг натижасида удитувчилар хам аввалгидек завду шавд билан касбий фаолиятни ташкил этишни уйлашмаяпти. Таълим тизимини бошдарувчи органлар таълим олишга нисбатан хохиш-истаги булмаган талабалар, бу каби таълим олувчиларни удитишни истамаётган удитувчилар фаолиятини узгартириш борасида янгидан-янги чора-тадбирлар белгиланса-да, ахвол узгаришсиз долмодда.
Бунинг сабаби нимада? Балки дарсларнинг аввалдан уйлаб, режалаштирилиб дуйилиши талабалар учун дизид булмаётгандир, балки балки таълим мазмунининг муайян долипга солинганлиги талабалар учун хеч дандай стимул бермаётгандир, рагбат билдирмаётгандир. Удув машгулотларининг аввалдан режалаштирилишидан воз кечиш, талабаларда тандидий, креатив тафаккурни шакллантириш ва ривожлантириш, уларни ижодий фикрлаш, янги гояларни уйлаб топишга мажбур дилиш таълим олишга булган муносабатни узгартириш, уларни ютудларга эришишга рагбатлантиришда асосий омил булар. Удув машгулотларида етишмаётган омил - креативлик саналади .
Шахсда креативлик сифатларини ривожлантириш жараёнининг умумий мохиятини туладонли англаш учун дастлаб "креативлик" тушунчасининг маънони тушуниб олиш талаб этилади. Кен Робинсоннинг фикрига кура, "креативлик - уз дийматига эга оригинал гоялар мажмуи" (Аззам, 2009 й.) саналади. Гарднер эса уз таддидотларида тушунчани шундай изохлайди: "креативлик - шахс томонидан амалга ошириладиган амалий харакат булиб, у узида муайян янгиликни акс эттириши ва маълум амалий дийматга эга булиши лозим". Эмебайл (1989 й.)нинг ёндашуви нудтаи назаридан ифодаланса, креативлик "муайян соха буйича узлаштирилган пухта билимлар билан бирга юдори даражада ноодатий куникмаларга хам эга булиш" демакдир.
Куплаб таддидотларда интеллект ва креативлик уртасидаги алодадорлик хусусида турлича дарашлар мавжуд. Бир гурух таддидотчилар улар уртасида хеч дандай боглидлик йуд эканлигини удтирсалар, иккинчи гурух вакиллари кретивлик ва интеллект даражаси бир-бирига боглид эканлигини таъкидлайдилар (Ким, 2005 й.).
"Креативлик" тушунчаси узида маданий хилма-хилликни акс эттиради. Гарб кишилари учун креативлик, умуман олганда, янгилик


10 Drapeau Patti. Sparking student creativity (practical ways to promote innovative thinking and problem soving). - Alexandria - Virginia, USA: ASCD, 2014. - p. 4.
саналади. Улар креативлик негизида ноанъанавийлик, дизидувчанлик, тасаввур, хазил- мутойиба туйгуси ва эркинлик мавжуд булишига эътиборни даратадилар (Мёрдок, Ганим, 1993 й.; Штернберг, 1985 й.). Шардликлар эса, аксинча, креативликни эзгуликнинг дайта тугилиш жараёни, деб тушунадилар (Хуи, Стернберг, 2002 й.; Рудович, Хуи, 1997 й.; Рудович, Йуе, 2000 й.). Гарчи гарблик ва шардликларнинг креативлик борасидаги дарашлари турлича булса-да, бирод, хар икки маданият вакиллари хам мазкур сифат ва унга эгаликни юдори бахолайдилар (Кауфман, Лан, 2012 й.).
Патти Драпеау нудтаи назарига кура креатив фикрлаш, энг аввало, муайян масала юзасидан хар томонлама фикрлаш саналади. Х,ар томонлама фикрлаш талабалардан удув топшириги, масаласи ва вазифаларини бажаришда куплаб гояларга таянишни талаб этади. Бундан фардли равишда бир томонлама фикрлаш эса биргина тугри гояга асосланишни ифодалайди. Мушохада юритишда масала юзасидан бир ва куп томонлама фикрлашдан бирини инкор этиб булмайди. Бинобарин, бир ва хар томонлама фикрлаш креативликни шакллантиришда бирдек ахамият касб этади. Яъни, топширидни бажариш, масалани ечишда талаба ечимнинг бир неча вариантини излайди (куп томонлама фикрлаш), кейин эса энг мадбул натижани кафолатловчи биргина тугри ечимда тухталади (бир томонлама фикрлаш).
Юдорида билдирилган фикрларга таянган холда "креативлик"
тушунчасини дуйидагича шархлаш мумкин:

Download 2,41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish