5-mavzu: O‘zbekistonda demokratik, fuqarolik jamiyati asoslarining shakllantirilishi, amalga oshirilgan siyosiy o‘zgarishlar

partiyalarning 

rolini 

kuchaytirish 

to‘g‘risida”gi 

O‘zbekiston 

Respublikasining Konstitutsiyaviy Qonunini ko‘rsatish mumkin.  

Ushbu  Qonunni  qabul  qilishdan  asosiy  maqsad  siyosiy  partiyalar 

fraksiyalarining  davlat  va  jamiyat  qurilishi  tizimidagi  roli  va  ahamiyatini  yanada 

kuchaytirish, ularning funksiyalari samaradorligini oshirish, aholining manfaatlarini 

bevosita fraksiyalar orqali qonunchilik darajasiga ko‘tarish va hal qilish, partiyaning 

yo‘nalish  va  dasturini  parlament  va  mahalliy  Kengashlarda  mustahkamlash  va 

barqarorlashtirish imkoniyatini shakllantirishdan iborat. 

Dastlabki bosqich – 1991-2000 yillar. Mazkur bosqich mustaqil O‘zbekiston 

siyosiy tizimi poydevorini barpo etish sohasida puxta va jiddiy ish olib borilgan davr 

bo‘ldi. Ma’lumki, istiqlolgacha yurtimizda haqiqiy ma’nodagi siyosiy partiya hamda 

ko‘ppartiyaviylik bo‘lmay, yakka mafkura, yagona partiya hukmronligi o‘rnatilgan 

edi. Faqat mustaqillikka erishilgandan keyin mamlakatimizda ijtimoiy hayot siyosiy 

institutlar,  mafkuralar  va  fikrlarning  xilma-xilligi  asosida  rivojlanishi,  hech  qaysi 

---

mafkura  davlat  mafkurasi  sifatida  o‘rnatilishi  mumkin  emasligi  qat’iyan  konsti-

tutsiyaviy  asosda  belgilanib,  haqiqiy  ma’nodagi  siyosiy  partiyalar  faoliyat 

ko‘rsatishi uchun zarur huquqiy asos yaratildi. 

Bu  bosqichda  amalga  oshirilgan  islohotlarning  huquqiy  negizini  tashkil 

qiluvchi  me’yoriy-huquqiy  hujjatlar  sifatida  1992  yil  8  dekabrda  qabul  qilingan 

O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, “O‘zbekiston Respublikasida jamoat 

birlashmalari  to‘g‘risida”gi  (1991),  “O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisiga 

saylov  to‘g‘risida”gi  (1993),  “Xalq  deputatlari  viloyat,  tuman  va  shahar 

Kengashlariga  saylov  to‘g‘risida”gi  (1994),  “Fuqarolar  saylov  huquqlarining 

kafolatlari  to‘g‘risida”gi  (1994),  O‘zbekiston  Respublikasining  Fuqarolik  kodeksi 

(1995-1996),  “Siyosiy  partiyalar  to‘g‘risida”gi  (1996),  “Nodavlat  notijorat 

tashkilotlari to‘g‘risida”gi (1999) qonunlarni keltirib o‘tish mumkin.  

Ikkinchi  bosqich  (2001-h.v.).  Bu  bosqichdagi  ustuvor  yo‘nalishlarning 

barchasini o‘ziga qamrab olgan eng muhim vazifa mamlakatimiz siyosiy, iqtisodiy 

hayotini,  davlat va  jamiyat  qurilishi  jarayonlarini  yanada  erkinlashtirishdan iborat 

bo‘ldi. Bu bosqichda mustaqil rivojlanish yillarida to‘plangan tajribani tahlil etish 

va  umumlashtirish,  rivojlangan  mamlakatlarning  davlat  qurilishi  va  boshqaruvi 

bo‘yicha bosib o‘tgan yo‘lini chuqur tadqiq etish asosida ijobiy tajribani o‘tgan yillar 

mobaynida  to‘plangan  milliy  tajribamiz  bilan  uyg‘unlashtirish  asosida 

jamiyatimizni  demokratlashtirish  va  yangilash  konsepsiyasini,  shuningdek, 

mamlakatimizni 2005 yil va kelgusi davrda modernizatsiya va isloh etish bo‘yicha 

asosiy vazifalar belgilab olindi. 

O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2000  yil  2  iyundagi “Jamiyatning 

siyosiy,  iqtisodiy  va  ma’naviy  sohalarida  islohotlarni  erkinlashtirish  va 

chuqurlashtirish,  mamlakat  xavfsizligini  ta’minlash  bo‘yicha  dasturlarni  amalga 

oshirish borasidagi chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi Farmonida va 2005 yil 10 martdagi 

“Jamiyatni  demokratlashtirish  va  yangilash,  mamlakatni  isloh  qilish  hamda 

modernizatsiyalash  maqsad  va  vazifalarini  amalga  oshirish  dasturi  to‘g‘risida”gi 

Qarorida fuqarolik jamiyatini shakllantirish sohasida islohotlarning ustuvor yo‘na-

lishlarini amalga oshirish vazifalari tasdiqlandi.