5-Mavzu: O‘zbek-lotin alifbosining imlo qoidalari Reja



Download 0,81 Mb.
bet1/9
Sana01.06.2022
Hajmi0,81 Mb.
#626715
  1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
5-amaliy mashg\'ulot

5-Mavzu: O‘zbek-lotin alifbosining imlo qoidalari

Reja:

  • Asos va qo‘shimchalar imlosi.
  • Qo‘shib va ajratib yozish.
  • Bosh harflar imlosi. Ko‘chirish qoidalari.
  • Tinish belgilarining qo‘llanilishi.
  • Sohaga oid ilmiy matnlarda tinish belgilarining ishlatilish

Imlo qoidalari
O’zR Oliy Majlisi 1995-yil 6-mayda “Lotin yozuviga asoslangan o’zbek alifbosini joriy etish to’g’risidagi” Qonunga o’zgartirishlar kiritish haqida qaror qabul qildi. Qarorga binoan, lotin yozuviga asoslangan yangi o’zbek alifbosi 26 harf va 3 harflar birikmasidan iborat etib belgilandi.
Yangi alifbo asosida O’zR
Vazirlar Mahkamasining 1995-
yil 24-avgustdagi 339-sonli
qaroriga ilova tarzida ―O’zbek
tilining asosiy imlo qoidalari‖
tasdiqlandi
1993-yil 2-sentyabrda O‗zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi ―Lotin yozuviga asoslangan o’zbek alifbosini joriy etish to’g’risida Qonun qabul qildi.Bu alifbo 31 harf va 1 tutuq belgisidan iborat etib belgilandi. Yangi alifbodagi ba‘zi harflar jahon aloqa-aralashuv (kommunikatsiya) tizimiga kirishimizda ma‘lum qiyinchiliklar tug‗dirish mumkinligi hisobga olinib lotin yozuvigaasoslangan o’zbek alifbosini joriy etdi.
Imlo qoidalari

Imlo qoidalari


Asos va qo’shimchalar imlosi
33. Qo‘shimcha qo‘shilishi bilan so‘z oxiridagi unli o‘zgaradi:
1. a unlisi bilan tugagan so‘zlarga -v, -q, -qi qo‘shimchasi qo‘shilganda, unlisi aytiladi va shunday yoziladi: sayla - saylov, sina - sinov, aya - ayovsiz; so‘ra - so‘roq, bo‘ya - bo‘yoq; o‘yna - o‘ynoqi, sayra - sayroqi kabi; 2. unlisi bilan tugagan ko‘pchilik fe’llarga -v, -q qo‘shimchasi qo‘shilganda, bu unli aytiladi va shunday yoziladi: o‘qi - o‘quvchi, qazi - qazuvchi, sovi - sovuq kabi. Lekin unlisi bilan tugagan ayrim fe’llarga -q qo‘shimchasi qo‘shilganda, bu unli aytiladi va shunday yoziladi: og‘ri - og‘riq, qavi - qaviq kabi. E s l a t m a: 1.undosh bilan tugagan barcha fe’llarga -uv qo‘shiladi: ol - oluv, yoz –yozuv kabi; 2. undosh bilan tugab, tarkibida unlisi bor fe’lga -uq qo‘shiladi: uz - uzuq, yut - yutuq kabi. Lekin uyushiq, burushiq, uchuriq (shuningdekbulduriq) kabi so‘zlarning uchinchi bo‘g‘inida aytiladi va shunday yoziladi. 34. k, q undoshi bilan tugagan ko‘p bo‘g‘inli so‘zlarga, shuningdekbek, yo‘q kabi ayrim bir bo‘g‘inli so‘zlarga egalik qo‘shimchasi qo‘shilganda, undoshi undoshiga, undoshi g‘undoshiga aylanadi va shunday yoziladi: tilak - tilaging, vurak - yuragim, kubok - kubogi, bek - beg, tayoq - tayog‘i, qoshiq - qoshig‘i, yaxshiroq - yaxnhirog‘i, yo‘q - yo‘g‘i kabi. Lekin ko‘p bo‘g‘inli o‘zlashma so‘zlarga, bir bo‘g‘inli ko‘pchilik so‘zlarga egalik qo‘shimchasi qo‘shilganda, k, q tovushi aslicha aytiladi va yoziladi: ishtirok- ishtiroki, ocherk - ocherki, erk - erki, huquq - huquqim, ravnaq - ravnaqi, yuq - yuqi kabi.

Download 0,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish