5-Mavzu: Organik birikmalarning tuzilishi, klassifikatsiyasi, asosiy sinflarining nomlanishi Reja

---

5-Mavzu: Organik birikmalarning tuzilishi, klassifikatsiyasi, asosiy 
sinflarining nomlanishi
 
Reja: 
1.Оrgаnik birikmаlаr mоlеkulаlаrini tаsvirlаsh usullаri, mоlеkulyar, struktura vа 
elеktrоn fоrmulаlаr.
2.Uglеrоd skeleti tiplаri – аtsiklik, siklik vа gеtеrоtsiklik birikmаlаr. Izоmеriya vа 
gоmоlоgiya. Strukturaviy izоmеriyaning turlаri.
3.Оrgаnik birikmаlаrning asosiy sinflаri vа funksiоnаl guruhlаri. Organik 
birikmalar tuzilishi haqidagi tasavvurlarning rivojlanishi, A.M.Butlerov, F.Kekule 
va P.Kunerning qarashlari.
 
Tayanch so’z va iboralar:
mоlеkulyar, struktura vа elеktrоn fоrmulаlаr, аtsiklik, 
siklik vа gеtеrоtsiklik, izоmеriya, gоmоlоgiya.strukturaviy izоmеriya, funksiоnаl 
guruhlаr,organik birikmalar tuzilishi, A.M.Butlerov, F.Kekule, P.Kuner 
qarashlari. 
O‘tgan asrning 60- yillarida rus olimi A. M. Butlerov tomonidan organik 
birikmalarning kimyoviy tuzilish nazariyasining yaratilishi organik kimyoning 
rivojlanishida yirik voqea bo‘ldi. Bu nazariya organik kimyoga ilmiy asos soldi va 
uning eng muhim qonuniyatlarini tushuntirib berdi. A. M. Butlerov o‘zi yaratgan 
nazariyaning asosiy prinsiplarini 1861-yil 19-sentabrda Shpeyerda bo‘lib o‘tgan 
tabiatshunoslar va shifikorlarning Xalqaro syezdida «Kimyoviy tuzilish nazariyasi 
haqida» degan ma’ruzasida bayon qildi. Bu nazariyani keyinchalik olimning o‘zi 
va uning shogirdlari muvaffaqiyatli rivojlantirdilar. 
Tuzilish nazariyasining asosiy qoidalari quyidagilardan iborat. 
1. Molekulada atomlar bir-biri bilan valentliklariga muvofiq holda muayyan 
ketma-ketlikda birikkan. Atomlarning bog‘lanish tartibi kimyoviy tuzilish 
deyiladi.
2. Moddalarning xossalari uning molekulasining tarkibiga qanday atomlar va