5-мавзу. Операторлик фаолиятда нутқли коммуникация Режа

5.3. Мулоқат ва операторлар жамоасидаги ўзаро муносабатлар

• Мулоқат – бу билиш ва эффектив-баҳолаш хусусиятли ахборотнинг икки ва ундан ортиқ кишилар ўртасида алмашинишдан иборат бўлган ўзаро ҳамкорлик ҳисобланади. Мулоқат кишиларнинг бошқалар билан мулоқатга киришишнинг алоҳида эҳтиёжини қаноатлантиради

• Методологик жиҳатдан мулоқат тоифаси образ, мотив, ҳаракатлар, шахс сифатида тоифаларни бирлаштирадиган интегратив ҳисобланади. Ушбу тоифа қатор муаллифлар ёндашувида тизимни ҳосил қиладиган бўлиб ҳисобланади.

Мулоқат турлари:

1. Новербал – нутқсиз.
2. Вербал – нутқнинг белгили тизими воситасида.

Мулоқат функциялари:

1. Расмий – ижтимоий функцияларга асосланган, шакли ва мазмуни бўйича тартибга солинган
2. Норасмий – субъектив-шахсий маъно билан тўлдирилган муносабатларни ўрнатиш. Юқори шакли – муҳаббат ва дўстлик
1. Коммуникатив томон – ахборотни узатиш, мулоқат иштирокчилари ўртасида ахборот алмашинуви
Шартлари: иштирокчиларнинг мулоқат воситасини эгаллаши
2) Интерфаол томон – ўзаро ҳамкорлик, нафақат ахборот алмашинуви, балки амаллар алмашинуви. Бошқа кишилар ҳаракатига таъсир этиш. Қаътий талаб қўлланилиши – бошқа шахсга қўйиладиган талаб: қатъий талаб, тавсия, маслаҳат, йўл-йўриқ
3) Перцептив томон – бир -бирини мулоқат бўйича шериклар томонидан идрок этиш ва ўзаро тушуниш имкониятларини баҳолаш. Қиймат тизимларининг ўхшашлигини излаш.

• Ахборотнинг коммуникатив алмашинуви (КА) сифатида мулоқат қуйидагиларни ўз ичига олади:

1. КА ўз ичига кишиларнинг ўзаро ишлашида юзага келадиган коммуникатив тўсиқларнинг хусусиятларини кўриб чиқишни олади (тил, , жаргонлар, коммуникация субъектига ўрнатиш, мазмунли ташкил этувчи ахборот).

• 1. КА ўз ичига кишиларнинг ўзаро ишлашида юзага келадиган коммуникатив тўсиқларнинг хусусиятларини кўриб чиқишни олади (тил, , жаргонлар, коммуникация субъектига ўрнатиш, мазмунли ташкил этувчи ахборот).
• 2. Инсоннинг ахборот режасида мулоқат натижасидаги жараёнга муносабатидир.
• 3. Аксиаль коммуникацияни ажратиш – бу индивидуализацияланган, шахсийлашган коммуникациядир (жинси, ёши, аҳамиятли ориентация, миллати).
• 4. Оммавий коммуникатив жараёнга йўналтирилган ретиаль коммуникация (тармоқ).

Хамкорлик деганда қуйидагилар тушунилади:

1) вазифа ва мажбуриятларнинг тақсимланиши;
2) кетма-кет, параллел ёки бошқача бажариладиган ҳаракатлар алмашинуви;
3) иштирокчиларнинг ҳар бири ўзгаришида, уларнинг функционал қайта тузишда намоён бўладиган ўзаро муносабат, ўзаро ҳамкорлик ёки ўзаро таъсир этиш;
4) биргаликдаги фаолият