5-Mavzu: Kompyuterda axborot xavfsizligi asoslari. Reja

4.Ishonchsiz xodim o’zining harakatlari bilan sanoat josusi yetkazadigan muommoga teng (undan ham ko’p bo’lishi mumkin) muammoni tug’diradi. Buning ustiga uning borligini aniqlash murakkabroq. Ruxsatsiz foydalanishi xavfi boshqa har qanday niyati buzuq odamnikidan yuqori bo’ladi.

Atbash shifri

Atbash shifri

Qadim zamonlarda atbash deb atalgan shifr ma’lum bo‘lgan, undan matnlarini shifrlashda foydalanilgan. Shifrmatn yaratishda dastlabki matnga tegishli alifboning birinchi harfi oxirgisiga, ikkinchi harfi undan avvalgisiga va h.k. almashtirilgan.

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

Z

Y

X

W

V

U

T

S

R

Q

P

O

N

M

L

K

J

I

H

G

F

E

D

C

B

A

Ma’lumot xavfsizligini buzuvchi, odatda ma’lum malakali mutaxassis bo’lgan holda kompyuter tizimlari va tarmoqlari xususan, ularni himoyalash vositalari xususida barcha narsalarni bilishga urinadi. Shu sababli buzuvchi modeli quyidagilarni aniqlaydi:

Ma’lumot xavfsizligini buzuvchi, odatda ma’lum malakali mutaxassis bo’lgan holda kompyuter tizimlari va tarmoqlari xususan, ularni himoyalash vositalari xususida barcha narsalarni bilishga urinadi. Shu sababli buzuvchi modeli quyidagilarni aniqlaydi:

buzuvchi bo’lishi mumkin bo’lgan shaxslar kategoriyasi;

• buzuvchi bo’lishi mumkin bo’lgan shaxslar kategoriyasi;
• buzuvchining bo’lishi mumkin bo’lgan nishonlari va ularning muhimlik va xavfsizlik darajasi bo’yicha
• uning malakasi xususidagi taxminlar; uning texnik qurollanganligining baxosi;

Hozircha kompyuter tarmoqlariga suqilib kirish xavfi har biri o’zining usuliga ega bo’lgan XAKERLAR, KRAKERLAR va kompyuter qaroqchilari tomonidan kelmoqda.

Hozircha kompyuter tarmoqlariga suqilib kirish xavfi har biri o’zining usuliga ega bo’lgan XAKERLAR, KRAKERLAR va kompyuter qaroqchilari tomonidan kelmoqda.

Xakerlar, boshqa kompyuter qaroqchilaridan farqli holda, ba’zida, oldindan, maqtanish maqsadida kompyuter egalariga ularning tizimiga kirish niyatlari borligini bildirib qo’yadilar. Muvaffaqiyatlari xususida Internet saytlarida xabar beradilar.

Xakerlar, boshqa kompyuter qaroqchilaridan farqli holda, ba’zida, oldindan, maqtanish maqsadida kompyuter egalariga ularning tizimiga kirish niyatlari borligini bildirib qo’yadilar. Muvaffaqiyatlari xususida Internet saytlarida xabar beradilar.

Krakerlar (cracker) — elektron "o’g’rilar" manfaat maqsadida dasturlarni buzishga ixtisoslashganlar. Buning uchun ular Internet tarmog’i bo’yicha tarqatiluvchi buzishning tayyor dasturlaridan foydalanadilar

Krakerlar (cracker) — elektron "o’g’rilar" manfaat maqsadida dasturlarni buzishga ixtisoslashganlar. Buning uchun ular Internet tarmog’i bo’yicha tarqatiluvchi buzishning tayyor dasturlaridan foydalanadilar

Kompyuter qaroqchilari-raqobat qiluvchi firmalar va maxsus xizmatlar buyurtmasi bo’yicha axborotni o’g’irlovchi firma va kompaniyalarning yuqori malakali mutaxassislari. Undan tashqari ular begona bank schetidan pul mablag’larini o’g’irlash bilan ham shug’ullanadilar.

Kompyuter qaroqchilari-raqobat qiluvchi firmalar va maxsus xizmatlar buyurtmasi bo’yicha axborotni o’g’irlovchi firma va kompaniyalarning yuqori malakali mutaxassislari. Undan tashqari ular begona bank schetidan pul mablag’larini o’g’irlash bilan ham shug’ullanadilar.

Hozirgi kunda ma’lumotlarni ruxsatsiz chetga chiqib ketish yo’llari quyidagilardan iborat:

Hozirgi kunda ma’lumotlarni ruxsatsiz chetga chiqib ketish yo’llari quyidagilardan iborat:

• • elektron nurlarni chetdan turib o’qib olish;
• • aloqa kabellarini elektromagnit to’lqinlar bilan nurlatish;
• • yashirin tinglash qurilmalarini qo’llash;
• • masofadan rasmga tushirish;
• • printerdan chiqadigan akustik to’lqinlarni o’qib olish;