Тизимга таъсир этувчи ташқи таъсирлар билан тизимнинг чиқиш таъсирлари орасидаги муносабатни аниқловчи боғлиқлик (оператор) ни идентификация қилиш тузилмавий идентификация дейилади.
Эслатма: Математик модел параметрларини баҳолаш реал жараён ёки ходисаларни нормал фаолият юритаётган ёки махсус тажрибалар ўтказилаётган вақтдаги кузатув натижалари бўйича амалга оширилади. Натижалар реал тизим ва математик моделда таққослаб кўрилиши лозим. Математик модел параметрлари танланаётган босқичда модел тузилмасига аниқлаштиришлар киритилиши мумкин хамда якуний тузилма танланади.
Изоҳ: Кўпгина ҳолатларда мавжуд кузатув натижалари ва ММ тузилмасини стандарт шаклга келтириб олиш имконияти мавжуд бўлиб, уларга идентификация қилишнинг бир ҳил усулларини тадбиқ этиш мумкин бўлади. Шундай шакллардан бири бу чизиқли шаклдир.
бу ерда - кириш ўзгарувчилари; -математик модел параметрлари;
Таъриф. Идентификация усули фаол (ξ=1) дейилади, агар уни тадбиқ этишда объект кириш ҳолатини маълум бир шаклда ўзгартиш ёки бериш мумкин бўлса, яъни муҳит ҳолатини ўзгартиш мумкин бўлса.
Таъриф. Агар объект унинг кириш холатини бошқариш имконини бермайдиган бўлса, у ҳолда уни идентифкация қилиш усули пассив (ξ=0) дейилади, яъни объектни нормал эксплуатация шароитида олинган β маълумотларга таянган бўлса.
Объект F0
Идентификация
Модель
Y
X
F
Идентификациянинг фаол усули блок-схемаси.
Таъриф.Агар объект ҳолати ҳақидаги β ахборот идентификация жараёни бошлангандаёқ ишлатилмасдан, ахборотни келишига қараб ёки зарурат туғилганда циклик равишда фойдаланилса ҳамда ушбу қийматларга мос равишда идентификация параметрлари ҳар бир қадамда ёки узликсиз тарзда тўғриланиб борилса, у ҳолда бундай усулга мослашувчан (адаптив) усул дейилади. Акс ҳолда идентификация усулига номослашувчан (ноадаптив) (η=0) дейилади.
Таъриф. Агарда мослашувчан параметрик идентификация усулини объектни реал вақт масштабида кириш ва чиқиш параметрларидан бевосита фойдаланишга тадбиқ этилса, у ҳолда бундай усулга моделни ўзи созловчи усул деб аталади.
Моделни ўзи созловчи усул тадбиқи блок-схемаси.
Дискрет объектлар учун мослашувчан усул ҳар доим рекуррент формула кўринишида берилади:
Таъриф. Агар идентификация қилинаётган параметрлар мослашувчан идентификация жараёнида дискрет ўзгарса, у ҳолда бундай усулга қадамли (τ=1) дейилади. Акс ҳолда узликсиз (τ=0) усул дейилади.