5.2. Yoritish me’yorlаri
Yoritish qurilmasi mumkin qadar kam elektr energiyasi va pul mablag’ini
sarflab talab qilingan ko’rish sharoitlarini ta’minlashi lozim. ‘Talab qilingan ko’rish
sharoitlari ifodasi ayrim tushintirish kiritishni talab qiladi. Haqiqatdan ham, ko’rish
sharoiti nima bilan tasniflanadi va ular qanday me’yorlanadi. Ko’rish sharoiti
ravshanlikning ko’rish maydonidagi rejasi va taqsimlanishi bilan aniqlanadi, chunki
yuqorida ko’rsatilgandek bizning ko’rish organlarimiz ravshanlikni to’g’ridan to’g’ri
qabul qiladi. Amaliy sharoitlarda ravshanlikni hisoblash va o’lchash juda ko’p
qiyinchiliklar bilan bog’liq. Shuning uchun ish yuzasidagi yoritilganlik darajasini
me’yorlashda uning qaytarish koeffitsenti xisobga olinadi. Bizning kundalik
tajribamiz shuni ko’rsatadiki, biror ishning o’zini har xil darajadagi yoritilganliklarda
bajarish mumkin. Masalan, 0,1lk yoritilganlikda xam o’qish mumkin, ammo bu
ko’zni charchatib unga tuzatib bo’lmaydigan zarar keltiradi. Yoritilganlikni ko’tarsak,
masalan 50 lk dan boshlab o’qishdagi tolish tez kamayadi va ruxsat etilgan chegaraga
keladi. Bunday darajadagi yoritilganlik gigiyenik minimum deb qabul qilingan. Xar
qanday ishlab chiqarish operatsiyasini bajarish uchun eng qulay yoritilganlikni topish
mumkin, bu esa ishlab chiqarilayotgan maxsulotning arzon tannarxini ta’minlaydi.
Yoritilganlikni ko’tarishni davom ettirsak ko‘rish qulayligiga, ya’ni xar qanday
operatsiyani bajarishga yetadigan yoritilganlikka erishish mumkin. Ko’rish
qulayligini ta’minlashga kerak bo’ladigan yoritilganlik ishlatilayotgan yorug’lik
manbalari nurlanishining spektral tarkibiga bog’liq bo’ladi. Hozirgi vaqtda
o’rnatilgan yoritilganlik me’yorlari hamma korxona va uyushmalar uchun majburiy
hisoblanadi.
Yoritilganlik me’yorining qiymati bir qancha faktorlarga bog’liq bo’ib, ulardan
asosiylariga qo’yidagilar kiradi:
1.Ko’rilayotgan detal ish yuzasining qaytarish koeffitsenti. Qaytarish
koeffitsenti qancha kata bo’lsa, uning yorqinligi shuncha kata bo’ladi va boshqa teng
sharoitlarda ish yuzasiga kam yoritilganlik kerak bo’ladi:
2.Ko’rilayotgan detalning eng kichik burchak o’lchami (detal kichik
o’lchamining undan ko’zgacha bo’lgan masofaga nisbati);
3.Fon va detal orasidagi tiniqlik;
4.Ko’rish kuchlanganligini nisbiy davomiyligi;
5.Yuzalarning ko’rish maydonida atroffoni ravshanligidan katta farq qiladigan
ravshanlik bo’lishi;
8
5.3. Nazorat savollari
1. Yoritishning sifаti qаndаy bаhоlаnаdi?
2. Yoritish qоidаlаrini tushuntirib bеring.
3. Ish yuzаsidа rаvshаnlik qаndаy tа‘minlаdi vа qаndаy bаhоlаnаdi?
4. Yorug‘lik tеxnikаsidа qаndаy pаrаmеtr me‘yorlаnаdi?
Do'stlaringiz bilan baham: |