5-Ma'ruza: Suyuqlik va gazlar mexanikasi. Reja

Oqimni tirik kesimi- oqim chiziqlari yo'nalishiga perependikulyar o'tkazilgan kesim.








Bosimli harakat Bosimsiz harakat

Ho'llanilgan perimetr – harakatlanuvchi oqim bilan tutashuvchi kanal perimetrini qismi.
2. Suyuqlik va gazlarda bosim

Gaz molekulalari tartibsiz, xaotik harakat qilib, o'zaro ta'sir kuchlari bilan bog'lanmagan yoki sust bog'langan, shuning uchun, ular erkin harakatlanadi va gaz molekulalari gaz egallagan idishni hajmi bilan aniqlanadi.

Suyuqlik ma'lum hajmga ega bo'lib, idishning shaklini qabul qiladi.

Suyuqliklarda, molekulalar orasidagi o'rtacha masofa amaliy jihatdan bir hil qoladi, shuning uchun, suyuqlik o'zgarmas hajmga ega bo'ladi.

p= F/S
Bosim - skalyar fizik kattalik bo'lib, sirtga perependikulyar ta'sir etuvchi kuch modulini, shu sirtning yuzasiga bo'lgan nisbati bilan aniqlanadi.
Bosim quyidagilarga bog'liq:

- Modda xususiyatiga(molekulalar massasiga);

-Molekulalarni idish devoriga ta'sir kuchiga (molekulalar harakat tezligiga);

-Molekulalarni idish devoriga urilish soniga(molekulalar kontsentratsiyasiga).

Bosim birligi – paskal` (Pa): 1 Pa -1 N kuch tomonidan unga nisbatan normal bo'ylab tekis taqsimlangan 1 m² yuza sirtiga ta'sir etuvchi bosimga
teng (1 Pa =1 N/m²).

Suyuqlik idishning tubi va devorlariga ko'rsatayotgan bosimini qanday hisoblash kerak?

1. Suyuqlik hajmi V = S•h

2. Suyuqlik massasi m = ρ•V = ρ •S •h

3. Suyuqlik og'irligi P = m•g = ρ• S• h •g

4. Idish tubiga bosim p =R/ S yoki p = ρ• S• h• g / S

Suyuqlikni idish tubiga bosimi p = ρ• h •g

Gidrostatik paradoks p = ρ•h• g

Suyuqlikni idish tubiga bosimi idish shakliga, idish tubini yuzasiga bog'liq bo'lmay, faqat suyuqlik ustunini balandligiga bog'liq.

Suyuqlik(gaz)ni muvozanat holatida bosim Paskal` qonuniga bo'ysinadi: tinch turgan suyuqlikni ixtiyoriy qismidagi bosimi barcha yo'nalish bo'yicha birday bo'ladi, shu bilan birga tinch turgan suyuqlik egallagan barcha hajm bo'yicha bosim birday beriladi.

Agar suyuqlik siqilmaydigan bo'lsa, uning zichligi bosimga bog'liq bo'lmaydi.

Arximed qonuniga binoan, suyuqlik(gaz)ga botirilgan jismga, jism tomonidan siqib chiqarilgan suyuqlik(gaz) og'irligiga teng bo'lgan, yuqoriga yo'nalgan siqib chiqarish kuchi ta'sir qiladi: F_A = ρ ·g·V,

bu yerda, ρ – suyuqlik zichligi, V – suyuqlikka botirilgan jism hajmi.