5-Ma'ruza: Suyuqlik va gazlar mexanikasi. Reja

6.Suyuqlik va gazlarda jismlarning harakati.

Suyuqlikda yoki gazda harakat qiluvchi jismga ikkita kuch ta'sir qiladi(teng ta'sir etuvchisini R orqali belgilaymiz), ularning bittasi jism harakatiga qarama-qarshi yo'nalgan(oqim tomoniga), – ro'paradan yo'nalgan qarshilik (R_x) kuchi, ikkinchisi – bu yo'nalishga qarama-qarshi – ko'taruvchi kuch(R_y).

Agar jism simmetrik bo'lsa va uni simmetriya o'qi tezlik yo'nalishi bilan mos tushsa, unga faqat ro'paradan yo'nalgan qarshilik kuchi R_x ta'sir qiladi, ko'taruvchi kuch R_y esa bu holda nolga teng bo'ladi.

Jism sirtiga yondoshgan sohani yopishqoq ekanligi sababli, jismni yopishqoq muhitdagi harakatida(ayniqsa atroflab o'tish tezligini ortishida), zarrachalarni kichik tezliklar bilan harakatlanuvchi chegaraviy qatlami hosil bo'ladi.

Ro'paradan yo'nalgan qarshilik, jismni shakliga va uni oqimga nisbatan joylashishiga bog'liq. Bu esa, tajriba yo'li bilan aniqlanadigan o'lchamsiz qarshilik koeffitsienti С_x orqali inobatga olinadi:

bu yerda  – muhit zichligi; v – jismni harakat tezligi; S – jismni eng katta ko'ndalang kesimi.