5-Ma’ruza. Mavzu: Jismoniy tarbiya darslarida o‘quvchilar faoliyatini tashkil etish shakllari Reja

Aylanib yurib shug‘ullanish usuli
- darsning ma’lum bir vaqtida 
o‘quvchilar 4-8 kishilik bir necha guruhga bo‘linib, o‘qituvchi ko‘rsatmasiga 
binoan turli snaryad yoniga yoki mashg‘ulot joyiga boradilar va o‘qituvchi signali 

---

bo‘yicha mashqlarni mustakil bajara boshlaydilar. Ma’lum bir vaqt o‘tgach (30-40 
sek), o‘qituvchi yangi signal beradi va o‘quvchilar boshka snaryad yoki mashg‘ulot 
urniga uyushgan xolda o‘tadilar. Barcha o‘quvchilar dars rejasida kuzda tutilgan 
ham ma mashqlar bilan shug‘ullanib bo‘lmagunlaricha shu tarzda davom etaveradi.
O‘quvchilar bir snaryaddan ikkinchisiga utib va barcha mashqlarni bajarib, 
guyo mashqlar doirasini tugallaganlari uchun bu usul aylanma usul deyiladi. Bu 
usulni shuning uchun ham trenirovka deb ataydilarki, uning asosiy maqsadga 
yunalganligi shug‘ullanuvchilarning jismoniy sifatlari rivojlanish darajasini 
oshirish va organizmning funksional imkoniyatlarini takomillashtirishdan iboratdir. 
Bunga mashqlarni muayyan izchillikda, ixtiyoriy yoki berilgan sur’atda, muayyan 
vaqtda yoki ma’lum mikdorda ko‘p martalab takrorlash orqali erishiladi. 
Oqimli usulda
o‘quvchilar bitta mashqni navbat bilan, ketma- ket tuxtovsiz 
oqim tarzida bajaradilar. Bunday oqimlar sharoitga qarab ikkita, uchta bo‘lishi 
mumkin.
Ikki yoki uch oqimda dars zichligi, binobarin og‘irligi ham oshadi. Oqim 
usuli akrobatika mashqlari, uzun arg‘amchi bilan bajariladigan mashqlar, 
skameyka va gimnastika devoriga tirmashishda, uni oshib utishda, muvozanat 
sakqashda, tayanib sakrash, uzunlikka hamda balandlikka sakrashda qulaydir. 
Oqim usulining bir turi shuki, o‘quvchilar bir necha xil mashqni navbat bilan 
bajaradilar. Masalan, o‘quvchilar dastlab skameykada yuradilar, so‘ng yog‘ochdan 
oshibo‘tadilar, undan keyin plankadan sakraydilar. Bu usul o‘qituvchiga 
o‘quvchilar tomonidan bajarilayotgan barcha mashqlarni kuzatish imkonini 
bermaydi, shuning uchun u juda zarur bo‘lgan joyda turadi. 
Oqim usuli ko‘prok malaka va kunikmalarni takomillashtirish maqsadidagi 
mashqlarni utishda, shuningdek og‘irlikni oshirishda qo‘llaniladi. 
Darsda o‘quvchilar faoliyatini tashkil qilish usullari qo‘yilgan vazifalar, 
sharoit, o‘quvchilar soni va ularning tayyorgarligiga bog‘liq. Bundan tashqari turli 
usullarning qo‘llanishi o‘quvching darsga bo‘lgan qiziqishini va darsning 
samaradorligini oshirishga xizmat qiladi.