5-laboratoriya Mavzu: n-3 niveliri asbobi bilan tanishish,tuzilishini va tekshirishni o`rganish Nivelirlash reykalari bilan tanishish



Download 158,29 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/4
Sana12.01.2022
Hajmi158,29 Kb.
#336824
  1   2   3   4
Bog'liq
2 5233280984316645838



                                                                                 5-laboratoriya 

Mavzu: N-3 niveliri  asbobi bilan tanishish,tuzilishini  

va tekshirishni  o`rganish 

Nivelirlash reykalari bilan tanishish    

   Ishni bajarish uchun o`qituvchi tomonidan nivelir  va reykalar beriladi. 

      Nivelirlash deb ikki nuqta orasidagi nisbiy balandlikni topishga aytiladi. Nisbiy 

balandlik    h  xarfi  bilan  belgilanadi.  O`lchash  ishlari  nivelir  asbobi  yordamida 

bajariladi.  Nivelirlar  aniqligiga  qarab,  texnikaviy,  aniq,  va  yuqori  aniqli 

nivelirlarga 

bo`linadi. 

Nivelirlashning 

 

geometrik, 



trigonometrik, 

mexanik,gidrostatik, barometrik, radionivelirlash, stereofotogrammetrik nivelirlash 

usullari bor. 

N-3 nivelirining tuzilishi:

 

1.

 



Okulyar 

2.

 



Qarash trubasi 

3.

 



Vizir 

4.

 



Obyektiv 

5.

 



Kremalera 

6.

 



Yo`naltiruvshi vint 

7.

 



Dumaloq adilak 

8.

 



Elevatsion vint 

9.

 



Ko`taruvchi  vint                                       

10.


 

Korpus 


 

 

 



 

 

 



 

 

Nivelirni  tekshirish tartibi; 



1.

 

Nivelir    qarash  trubasining  vizir  o`qi    silindrik    adilak  o`qiga  parallel  



bo`lishi  kerak.  Bu  shartni    bajarish  uchun  bir  biridan  50  m  masofada  

joylashgan    ikkita  nuqta  tanlanadi  va    nuqtalarning    nisbiy  balandliklari 

o`lchaniladi. Agar  ikki marta o`lchangan nisbiy  balandliklar bir-biriga teng 

bo`lsa,  shart  bajarilgan  bo`ladi.  O`lchashlar  farqi    4  mm  dan    ortiq  bo`lsa,  

nivelir takroran tekshirilichi kerak.  



2.

 

Silindrik  adilakning  o`qi  asbob    aylanish  o`qiga    perpendikulyar  bo`lishi 



kerak.  Bu  shartni  tekshirish  uchun  adilak  o`qi  ko`tarish  vintlariga  parallel 

holda  qo`yiladi,  so`ngra  vintlar  qarama-qarshi  tomonga  burilib,  adilak 

pufakchasi naycha o`rtasiga  keltiriladi. Keyin truba uchinchi ko`tarish vinti 

ustiga  to`g`irlanib,  adilak  pufakchasi    yana  naycha  o`rtasiga  keltiriladi. 

So`ngra  truba  180

0   


aylantiriladi.  Shunda  pufakcha  naycha  o`rtasida  qolsa, 

shart bajarilgan bo`ladi, pufakcha naycha o`rtasidan chetga og`ishsa, avvalo, 

adilakning  sozlash  vintlari  yordamida,  keyin  esa  ko`tarish    vintlari 

yordamida o`rtaga  keltiriladi.  

3.

 

Doiraviy    adilak  o`qi  asbob  aylanish  o`qiga  parallel  bo`lishi  lozim.  Bu 



shartni  tekshirib  ko`rish  uchun  dastlab  tekshi-rilgan  silindrik  adelak 

yordamida  nevilirning  aylanish  o`qivertikal  holatga  keltiriladi.  Agar 

taglikdagi    doiraviy  adilak  pufakchasi  doira  markazida  bo`lsa,  shart 

bajarilgan hisoblanadi, aks holda uni sozlash vintlari yordamida nol punktga 

keltiriladi. 

4.

 



Iplar  to`rining  gorizontali  asbob  aylanish  o`qiga  perpendikuliar  bo`lishi 

kerak. Buning uchun nivelir ish holatiga keltirilib, uning qarash trubasi biror 

nuqta  yoki  reykaga  yo`naltiriladi.  So`ngra  truba  mikrometr  vinti  yordamida 

ravon  aylantiriladi.  Shunda  iplar  to`rining  gorizantal  chizig`i  belgilangan 

nuqtani  to`sib  qolsa,  shart  bajarilgan  bo`ladi,  nuqtani  to`smasa  iplar  to`ri 

sozlash vintlari yordamida to`g`irlanadi.  

5.

 

Trubani buyumga yo`naltirganda vizir o`qining holati o`zgarmasligi lozim.  



Agar  tekshirish tartibi to`liq bajarilsa nivelir ish holatida bo`ladi va natijada 

o`lchov  ishlari  olib  boriladi.  Nuqtalarni  balandlik  qiymatlarni  aniqlash 




uchun  nivelir  va  reykadan  foydalaniladi.  Bu  laboratoriya  ishida  talabalar 

nivelirlash- ning geometrik usulini o`rganishadi.  

       Geometrik nivelirlash: bu usulda  bir nuqtaning boshqa nuqtaga nisbatan 

balandligi  gorizantal  vizirlash  nuri  bo`yicha  reykalardan  bevosita  sanoq 

olish yo`li bilan aniqlanadi. Geometrik nivelirlashda nuqtalarning balandligi 

nivelirlashning boshqa turlariga qaraganda aniqroq topiladi.                                                           

               Nisbiy balandlik quyidagi  formula yordamida  hisoblaniladi : 

                                                       h = a – b                                   (1) 

               a – orqa reyradan olingan sanoq, 

                b – oldingi  reykadan olingan sanoq. 

    Hisoblashni nazorat qilish uchun  reykaning qora (a

va b



`

) va qizil  

                  (a

`` 


va b

``

) tomonlaridan olingan sanoqlaridan foydalaniladi.    



                                      

                                        h

= a


- b


`

      va         h

`

 = a


``

 - b


``

               (2) 

 

              Hisoblash  nazorati;              h



- h


`` 

= 100 ± 5 mm,              (3) 

 

              Ikki reykaning sanoq boshi quyidagicha topiladi; 



                                       1- reyka        a

``

- a



= 4685 ± 3 mm                (4) 

                                       2- reyka        b

``

- b



`

 = 4785 ± 3 mm. 

 

              Agar  nazorat  shartlari    bajarilsa  ,  unda  o`rtacha    nisbiy  balandlik 



hisoblanadi: 

                                                h

o`r 

= (h


+ h


``

 + 100) ⁄ 2                          (5) 

 


Download 158,29 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish