№5-laboratoriya ishi. Tanlanmani boshlang‘ich statistik tahlili. Topshiriq

---

№ 5-laboratoriya ishi. 
Tanlanmani boshlang‘ich statistik tahlili. 
 
Topshiriq 1.1. 
Matematik statistikada tadqiqotning asosiy ob'ekti bu 
tanlanmadir. Hajmi 
n 
bo’lgan tanlanma deb bir hil sharoitda 
n
– marta bitta 
tajribani o’tkazish natijasida olingan 
x
1
, x
2
, …, x
n 
sonlarga aytiladi.Amaliyotda 
tanlanma ko’pincha statistik qator ko’rinishida yoziladi. Buning uchun sonlar o’qi 
k
ta (5 dan 10 gacha bo’lgan ixtiyoriy son) o’zaro teng oraliqlarga bo’linadi, 
oraliqlarning o’rtalari 
z
i
topiladi va ushbu oraliqlarga tegishli tanlanma elementlari 
miqdori 
n
i
hisoblanadi. Statistik qator deb (
z
i
, n
i
) ketma-ketliklar juftligiga 
aytiladi. Quyidagi misolni kompyuterda excel dasturidagi yechimini ko’ramiz. 
List 1 nomini «Topshiriq 1.1» nomiga o’zgartiramiz. 
Tanlanma berilgan 
 
14 18 16 21 12 19 27 19 15 20 27 29 22 28 19 17 18 24 
23 22 19 20 23 21 19
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Statistik qator tuzamiz, poligon va gistogramma chizamiz. EXCEL dasturini 
ochamiz. A1 – katagiga “Boshlang’ich ma’lumotlar” deb yozamiz. Birinchi 
ustunga (A2-A26 kataklariga) boshlang’ich ma’lumotlarni kiritamiz. Sonlar qaysi 
sohada yotganini aniqlaymiz. Buning uchun tanlanmaning maksimal va minimal 
elementlarini topamiz. V1 ga “Maksimum”, S1ga “Minimum” deb yozamiz. V2 va 
S2 kataklarida “MAX” va “MIN” funksiyalarini aniqlaymiz. Buning uchun V2 
katagida 
f(x) 
funksiyani chaqiramiz, kategoriyada “Statistikheskie” degan qismini 
tanlaymiz, tagidan MAKS funksiyasini qidiramiz va ustiga ikki marta 
sichqonchani bosish orqali chaqirib olamiz. Funksiyaning argumenti sifatida A2- 
A26 kataklarni belgilaymiz. Natija 29 soni bo’ladi. S2 katagini tanlab huddi shu 
usul bilan MIN funksiyasini kiritamiz. Natija 12 soni bo’ladi.Hamma sonlar 
[12;30] kesmaning ichida joylashgan.Uni to’qqizta (5 tadan 10 tagacha ixtiyoriy) 
teng bo’lakka ajratamiz. 
D1 katagida “Diapozonlar” deb yozib, D2 katagidan boshlab intervallarni 
yozamiz: 
12-14, 14-16, 16-18, 18-20, 20-22, 22-24, 24-26, 26-28, 28-30.
E1 katagiga “Diapozonlarning yuqori chegaralari” deb yozamiz va E2-E10 
kataklariga – 
14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30 
sonlarini kiritamiz. 
n
i
chastotalarni 
hisoblash uchun “Statistikheskie” ichida joylashgan ChASTOTA funksiyasi 
tanlanadi. Uni F2 katagiga kiritamiz. “Massiv dannыx” qatoriga tanlanmani 

---

kiritamiz (A2-A26 kataklar). “Massiv intervalov” qatoriga diapozonning yuqori 
chegaralarini kiritamiz (E2-E10 kataklar). Natija F2-F10 kataklarida aks etadi.
 
Gistogrammani chizish uchun VSTAVKA/DIAGRAMMA tanlaymiz. 
Shundan so’ng: “GISTOGRAMMA”, “vid po vыboru” tanlanadi va “DALEE” 
bosiladi, “DIAPAZON” qatoriga F2-F10 kataklari belgilanib kiritiladi, “RYaD” 
degan joyda “PODPISI OSI X” qismiga E2-E10 kataklarini kiritamiz, “DALEE” 
bosamiz “Gistogramma” deb nom beramiz: os X – degan joyga “Oraliqlar” va os Y 
– degan joyga “Chastota” deb yozib “GOTOVO” ni bosamiz. 
Poligonni 
chizish 
uchun 
huddi 
shu 
ishlar 
bajariladi 
faqat 
“GISTOGRAMMA” o’rniga “GRAFIK” tanlanadi.
Kumulyativ egri chiziq chizish uchun yig’ma chastotalar hisoblanadi. 
Buning uchun G2 katagiga “
=F2
”, G3 katagiga – “
=G2+F3
” ni kiritamiz va 
avtoto’ldirish orqali G10 katagigacha davom etamiz. Shundan so’ng poligon kabi 
grafik chizamiz, faqat “DIAPAZON” qatoriga yig’ma chastotalar kiritamiz, G2-
G10. 
Topshiriq 1.2
List 2 nomini – “Topshiriq 1.2” nomiga o’zgartiramiz. 
Yuqorida ko’rsatilgan ishlarni quyidagi tanlanma uchun bajaring. 
51 
42 
68 
49 
79 
35 
63 
55 
29 
42 
45 
38 
56 
29 
25 
41 
37 
52 
40 
68 
38 
47 
60 
53 
67 
42 
26 
90 
63 
34 
Laboratoriya islari bo’yicha hisobot 
Bajarilgan laboratoriya natijalari bo’yicha talaba hisobot qiladi. Hisobot 
quyidagilarni o’z ichiga olishi kerak:
•
Umumlashgan ko’rsatkichlarni o’z ichiga oladigan jadval;
•
Statistik grafiklarning chizmalari;
•
Jadval va grafiklar tahlili asosida qilingan hisobot;
Hisobot materiallari quyidagi tartibda joylashtiriladi:
1.
Sarlavha sahifasi. 
2.
Statistik tadqiqotdagi masalaning qo’yilishi. 
3.
Laboratoriya ishini chop etish jadvallar va grafiklari bilan. 
4.
O’rganilayotgan tanlanmaning tahlilidan olingan umumiy ko’rsatkichlar 
va grafiklar asosida statistik hossalari haqida xulosa.