5-kazus. Avtomobil transporti yillik yuk tashish shartnomasini tuzish paytida avtotransport korxonasi bilan yuk jo‘natuvchi o‘rtasida shartnoma shartlari yuzasidan kelishmovchiliklar vujudga keldi

Mantiqiy savollar:

                 27-savol 

Komitent vositachiga haq to‘lashi, vositachi bitimning uchinchi shaxs

tomonidan   bajarilishi   uchun   kafolatni   o‘z   zimmasiga   olgan   (delkredere)

hollarda vositachilik haqini to‘lashni O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligi

asosida tahlil qiling.

---

Vakillik   hamda   topshiriq   shartnomalariga   asoslanib,   shaxs   o‘z   huquq   va

majburiyatlarini   boshqa   shaxsga   topshirgan   holda   amalga   oshirishi   vositachilik

hisoblanadi.   Ijtimoiy   hayotning   muayyan   bir   sohasidagi   faoliyatni   amalga

oshirishda   shaxs   obyektiv   yoki   subyektiv   sabablarga   ko‘ra   bevosita   qatnasha

olmasligi yoki vakil yordamida ishtirok eta olmasligi mumkin. Masalan, qurilish

materiallarini sotib olishda fuqaro mazkur sohada yetarli bilim va tushunchaga ega

bo‘lmaganligi   sababli   boshqa   shaxsga   o‘zi   uchun   ularni   sotib   olib   berishni

topshirishi mumkin. Bu holatda qurilish materiallarini xarid qilish shartnomasini

tuzish   majburiyatini   olgan   shaxs   vositachi   hisoblanadi   va   bitimni   o‘z   nomidan

biroq topshiriq bergan shaxs komitent hisobidan tuzadi

3

.

  

FK   833-moddasiga   muvofiq,   komitent   vositachiga   haq   to‘lashi,   vositachi

bitimning   uchinchi   shaxs   tomonidan   bajarilishi   uchun   kafolatni   o‘z   zimmasiga

olgan (delkredere) hollarda shartnomada belgilangan miqdorda  qo‘shimcha haq

to‘lashi shart. 834-modda uchinchi qismida ham vositachi bitimning ijrosi uchun

komitentga   kafolat   bergan   (delkredere)   hollarda   u   vositachilik   shartnomasida

kelishilgan   miqdorda   qo‘shimcha   haq   olish   huquqiga   ega   bo‘lishi   belgilab

qo‘yilgan.

  

Delkredereda   komitent   vositachiga   haq   to‘lashi   shart   etib   belgilab

qo‘yilganining   ham   o‘ziga   yarasha   sabablari   bor.   Chunki   bu   holatda   vositachi

uchinchi shaxs xatti-harakati uchun kafolat beradi, boshqacha qilib aytganda, u

uchun kafil bo‘ladi, ya’ni uning aybi uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oladi.

Fikrimizni   FK   834-modda   to‘rtinchi   qismi   bilan   isbotlaymiz,   unga   muvofiq,

komitent hisobidan uchinchi shaxs bilan tuzilgan bitim uchinchi shaxs tomonidan

bajarilmaganligi uchun vositachi komitent oldida  javobgar bo‘lmaydi, vositachi

ushbu   shaxsni   tanlashda   ehtiyotkorlik   qilmagan   yoki  bitimning   bajarilishiga