5-Amaliyot ishi Mavzu: Linux yadro modullari bilan ishlash. Ishdan maqsad

1-rasm. Ubuntu terminali
Linux terminalidagi buyruqlarga misollar:

• 
  pwd ­– joriy manzil (katalog) ga bo`lgan yo`lni ko`rsatadi
  
• 
  cd – joriy joylashgan manzilni o`zgartirish
  
• 
  ls – joriy katalogda joylashgan fayllar ro`yxatini chiqarish
  
• 
  cat – faylda yozilgan ma`lumotlarni ekranga chop qilish
  
• 
  touch – bo`sh fayl yaratish
  

Linux buyruqlar qobig`ida ishlashda, ko`p hollarda, ma`lum bir buyruqni nomini --help parametri bilan kiritish orqali foydalanish bo`yicha ma`lumot olishingiz mumkin:
ls --help - ls buyrug`i uchun ma`lumotnoma ko`rsatish.
Linux operatsion tizimida batafsil ma`lumotni man sahifalari deb nomlanuvchi hujjatlar to`plamidan olish mumkin, u man buyrug`i orqali ishlatishingiz mumkin. Ushbu to`plam man buyrug`i yordamida ko`rsatilishi mumkin bo`lgan yordam ma`lumotlarini o`z ichiga olgan 8 ta bo`limni o`z ichiga oladi. Misollar:

• 
  man 1 ls – hujjatning birinchi qismidan ls buyrug`i uchun ma`lumotlarni ko`rsatish
  
• 
  man ls – hujjat joylashgan birinchi qismdan ls buyrug`i uchun yordamni ko`rsatish.
  

Topshiriq: Linux yadro modullari bilan ishlash.
Nazorat uchun savollar:

1. 
   Linux yadro modullari?
   
2. 
   Linux OT imkoniyatlari?
   
3. 
   Linux OTning qulayliklari?
   

1.open – faylni ochish

2.find ./ - name “filename” - faylni qidirish

3.history – terminalda ishlatilgan barcha buyruqlarni ko’rsatish

4.date – hozirgi vaqtni ko’rsatish

5.echo – terminalga text chiqarish yoki faylga textni qo’shish

6.wc – fayl haqida malumot

7.du (disk usage) – joylashgan papka yoki diskdagi barcha papklar xotirasni ko’rsatish

8.top – ayni paytda bajarilayotgan barcha protseslarni chiqarish

9.whoami – foydalanuvchi nomini ko’rsatish

10.exit – terminaldan chiqish

12. gzip example.txt - GNU zip algoritmi yordamida fayllarni siqish

13. head example.txt - faylning birinchi qatorlarini ko'rsatish

1.Linux yadro modullari?

"Linux yadrosi nima" maqolasidan bilganingizdek, yadro monolitdir. Bu shuni anglatadiki, barcha bajariladigan kodlar bitta faylda to'plangan. Ushbu arxitekturada ba'zi kamchiliklar mavjud, masalan, yadroni qayta tiklamasdan yangi drayverlarni o'rnatish mumkin emas. Ammo ishlab chiquvchilar modullar tizimini qo'shish orqali bu muammoning echimini topdilar.
Linux yadrosi apparat drayverlarini, fayl tizimlarini va ba'zi boshqa komponentlarni yadroning bir qismi sifatida emas, balki modul sifatida alohida kompilyatsiya qilish imkonini beradi. Shunday qilib, siz yadroni qayta tiklamasdan drayverlarni yangilashingiz, shuningdek, uning funksionalligini dinamik ravishda kengaytirishingiz mumkin. Bundan tashqari, siz yadroga faqat eng kerakli narsalarni kiritishingiz va modullar yordamida qolgan hamma narsani ulashingiz mumkinligini anglatadi. Bu juda oddiy.
Linux yadro modullari faqat ma'lum bir yadro versiyasi uchun qurilgan, agar ular dkms bilan mos bo'lsa, yadro versiyasidan qat'iy nazar modulni ishga tushirishning bir usuli bor, lekin biz bu haqda keyinroq gaplashamiz.

Barcha modullar /lib/modules/ papkasida joylashgan. Modullar faqat ma'lum bir yadro versiyasi uchun mo'ljallanganligini hisobga olsak, tizimda o'rnatilgan har bir yadro versiyasi uchun ushbu papkada alohida pastki papka yaratiladi.

Linux OT imkoniyatlari?
Linux OS tomonidan taqdim etilgan imkoniyatlar.ishda ham, uyda ham foydalanish uchun bepul va qonuniy ravishda zamonaviy OTga ega bo'lish imkonini beradi;
yuqori tezlikka ega;
ishonchli, barqaror, to'liq muzlashsiz ishlaydi;
viruslarga sezgir emas;
mashina xotirasi va protsessor (lar) resurslaridan foydalanish bo'yicha DOS va MS Windows ga xos bo'lgan cheklovlarni olib tashlagan holda, zamonaviy shaxsiy kompyuterlarning imkoniyatlaridan to'liq foydalanish imkonini beradi;
ko'p vazifalarni va ustuvorliklarni samarali boshqaradi, fon vazifalari (uzoq hisoblash, modem orqali elektron pochtani uzatish, floppi formatlash va boshqalar) interaktiv ishlarga xalaqit bermaydi;
kompyuteringizni mahalliy va global tarmoqlarga osongina integratsiya qilish imkonini beradi, shu jumladan. Internetda; Novell va MS Windows asosidagi tarmoqlar bilan ishlaydi;
yuklab olish formatida taqdim etilgan boshqa operatsion tizimlarning amaliy dasturlarini - Unix, DOS va MS Windowsning turli versiyalarini bajarishga imkon beradi;
Unix dunyosida to'plangan va manba matnlari bilan birga erkin tarqatiladigan juda ko'p turli xil dasturiy paketlardan foydalanishni ta'minlaydi;
Linuxda ham, boshqa operatsion tizimlarda ham ishlash uchun mos bo'lgan, ko'p oynali matn va/yoki grafik interfeysga ega bo'lgan ob'ektga yo'naltirilgan mijoz-server sinf tizimlarini o'z ichiga olgan har qanday murakkablikdagi amaliy dasturlarni ishlab chiqish uchun boy vositalar to'plamini taqdim etadi;
foydalanuvchiga va ayniqsa ishlab chiquvchiga barcha komponentlar, shu jumladan OT yadrosi uchun boy hujjatlar va manba kodlari ko'rinishida mukammal o'quv bazasini beradi;
o'z kuchini ishlab chiqishda sinab ko'rmoqchi bo'lgan har bir kishiga Linux OS ning istalgan ishlab chiquvchisi bilan Internet orqali aloqa va hamkorlikni tashkil etish va tizimning hammuallifi bo'lish orqali o'z hissasini qo'shish imkonini beradi.

3.Linux OTning qulayliklari?

Ko'p afzalliklari bor:
- tizim bepul, shuningdek, unga kiritilgan dasturlar;
- viruslar yo'q;
- ko'plab grafik qobiqlar mavjud (KDE, GNOME, LXDE va ​​boshqalar);
- xakerlikdan yaxshi himoya qiladi;
- tizim barqaror ishlaydi;
- yuqori tezlik va ishlashni ta'minlaydi (Linux OS juda kam resurslarni sarflaydi, bu eski uy kompyuteri uchun ajoyib echim);
- foydalanuvchining arsenalida - ish uchun dasturlarning katta ro'yxati.
4. Hostname nima?
Xost nomi - bu ma'lum bir kompyuter tarmog'iga ulangan har qanday qurilmaga tayinlangan noyob nom yoki yorliq. Bu Internetga, tarmoqqa va/yoki ikkalasiga ulangan turli mashinalar yoki qurilmalarni farqlashni osonlashtiradi. Ajratilgan va tayinlangan xost nomlari foydalanilayotgan nomlash tizimiga asoslanadi.
Xost nomi ham xost nomi deb ataladi.

5.tarmoq interfeyslari?

Linux operatsion tizimida nafaqat qattiq va SSD disklari maxsus fayl tizimidagi fayllar, balki tarmoq interfeyslari bilan ham ifodalanadi. Linux tarmoq interfeyslarini ro'yxatga olishning bir necha yo'li mavjud, ammo eng oddiyi fayl tizimidagi papkaning mazmunini ko'rib chiqishdir.
Linux tarmoq interfeyslari ro'yxati
Simli Ethernet tarmoq interfeyslari odatda enp3s0 kabi enp belgilaridan boshlanadigan nomga ega. Bu nomlash faqat sizning distributivingiz systemd dan foydalansa ishlatiladi, aks holda u nomlar eth0 kabi eth belgilar bilan boshlanadigan eski nomlash tizimidan foydalanadi. Simsiz tarmoq interfeyslari, odatda, systemd dan foydalanilganda wlp yoki wlx deb nomlanadi, masalan, wlp3s0. Systemd dan foydalanmasdan, simsiz interfeys nomi wlan bilan boshlanadi, masalan, wlan0. Boshqa barcha interfeyslar odatda virtualdir. Eng asosiy virtual interfeyslardan biri lo. Bu dasturlarga ushbu kompyuterga kirish imkonini beruvchi mahalliy interfeys.

6.NFS va Samba server imkoniyatlari?

NFS (Tarmoq fayl tizimi) tizimi boshqa kompyuterlarning disklaridagi ma'lumotlarga kirish uchun ishlatiladi. Maqsadlari bo'yicha u SMB (Windows) va NCP (Novel) tizimlariga o'xshaydi.

NFS ushbu tizimlardan sezilarli farqga ega: u parolni o'rnatishni talab qilmaydi va avtorizatsiya IP manzili va foydalanuvchi va guruh identifikatorlari (UID / GID) tomonidan amalga oshiriladi. Ushbu yondashuvning afzalligi shundaki, NFS o'rnatilishi foydalanuvchi shovqinisiz amalga oshirilishi mumkin - masalan, tizim yuklanganda. Kamchilik - bu xavfsizlikning past darajasi - shuning uchun NFS qisqartmasi "Fayl xavfsizligi yo'q" deb o'ynoqi dekodlash.

SMB va NCP dan farqli o'laroq, NFS fuqaroligi bo'lmagan aloqa protokolidan foydalanadi. Bu tarmoq va boshqa kompyuterning ishlamay qolishiga juda yuqori qarshilik ko'rsatadi. Muallifning amaliyotida, bir kompyuterda ishlaydigan va boshqa kompyuterdan NFS fayllarini ishlatadigan dastur, ikkinchisi bilan aloqa uzilib qolganda, oddiygina to'xtab qolgan va ulanish tiklangandan so'ng, ikki kundan keyin u tinchgina ishlay boshlagan vaziyat mavjud edi. agar hech narsa bo'lmaganida.
NFS fayl ruxsatnomalari bilan to'g'ri ishlashi uchun ikkala kompyuterdagi foydalanuvchilarning UID va GID mos kelishi kerak.