5-amaliy mashg‘ulot mavzu: Axborot xavfsizligida himoyalash usullari Ishdan maqsad

Almashtirish usullari

Almashtirish usullari sifatida quyidagi usullarni keltirish mumkin:

- sezar usuli;

- Affin tizimidagi sezar usuli;

- Tayanch so‘zli sezar usuli va boshqalar.

Sezar usulida almashtiruvchi xarflar k va siljish bilan aniqlanadi. Yuliy sezar bevosita k = 5 bo‘lganda ushbu usuldan foydalangan.

k = 5 bo‘lganda va alifbodagi harflar m = 26 ta bo‘lganda quyidagi jalval hosil qilinadi:

A	→	F
B	→	G
C	→	H
D	→	I
E	→	J
F	→	K
G	→	L
H	→	M
I	→	N
J	→	O
K	→	P
L	→	Q
M	→	R
N	→	S
O	→	T
P	→	U
Q	→	V
R	→	W
S	→	X
T	→	Y
U	→	Z
V	→	A
W	→	B
X	→	C
Y	→	D
Z	→	E

Misol. Affin tizimidagi sezar usuli

Matn sifatida Yusubov Mahmud so‘zini oladigan bo‘lsak, sezar usuli natijasida quyidagi shifrlangan yozuv hosil bo‘ladi: DZXZDTA RFMRZI Sezar usulining kamchiligi bu bir xil harflarning o‘z navbatida, bir xil harflarga almashishidir, hamda kalitsiz shifrmatinni topishda kambinatsiyalarning kamligi.