5-amaliy ish Mavzu: Openssl kutubxonasidan foydalangan xolda blokli shifrlar yordamida ma’lumotlarni shifrlash

---

5-amaliy ish
Mavzu:OpenSSL kutubxonasidan foydalangan xolda blokli shifrlar 
yordamida ma’lumotlarni shifrlash
 
Ishdan maqsad:
 
Zamonaviy blokli shifrlash algoritmlari asosida 
ma’lumotlarni shifrlash ko’nikmalariga ega bo’lish 
Nazariy qism 
Ushbu algoritm AQSH davlat shifrlash stanlarti DES kriptotahlil hujumiga 
uchragandan so’ng ishlab chiqildi va standart sifatida qabul qilindi. Ushbu 
standart DES dan farqli o’laroq turli xil kalit uzunliklaridan (128,192 va 256 bit) 
foydalanadi. Blokli shifrlashga asoslangan bo’lib, blok uzunligi 128 bitga teng 
bo’lib kalitga mos ravishda (10, 12 va 14) raund davomida shifrlanadi. 
AES shifrlash algoritmi matematik tomondan ko’phadlar ustida amal 
bajarishga asoslangan bo’lib, ma’lumotlar baytlab kiritiladi. AES shifrlash 
algoritmi har bir raundi quyidagi amallardan iborat : 
1.
SubBytes bosqichi. 
Ushbu bosqichda kiruvchi matritsa baytlari 
o’zgarmas S-box jadvali bo’yicha almashtiriladi. 
5.1- rasm. SubBytes bosqichi 
2.
ShiftRows qadami. 
Ushbu bosqichda birinchi bosqichdan chiqqan 
natijaviy matritsa bayotlari suriladi. Bunda 1-satr o’zgarmas, 2-satr 1 bayt 
chapga, 3-satr 2 bayt chapga va 4-satr 3 bayt chapga suriladi. 

---

5.2- rasm. ShiftRows qadami 
3.
MixColumns qadami. 
Ushbu qadamda ShiftRows dan chiqqan matritsa 
bilan o’zgarmas matritsa bayti bilan o’zaro ko’paytiriladi. 
5.3- rasm. MixColumns qadami 
4.
AddRoundKey 
qadami. 
Raundning oxirgi 
bosqichi 
sanalib, 3-bosqichdan chiqqan natija bilan kalit baytlari XOR amalida qo’shiladi. 
5.4- rasm. AddRoundKey qadami 
Ushbu standart XXI asrning eng kriptobardoshli kriptografik tizimi sanalib, 
hozirda amaliy hujumga uchramagan. 
AES shifrlash algoritmi kiruvchi blokni butunlay o’zgarishi 2- 
raunddan so’ng yuz beradi. 
5.5- rasm. Kiruvchi ma’lumotlarning almashinish holati (AES) AES shifrlash 
algoritmida chiziqsiz funksiya sifatida 
SubBytes 
va 
MixColumns 
funksiyalaridan foydalanilgan. 

---

Blowfish algoritmi
. Blowfish algoritmi B. Shnayer tomonidan ishlab chiqilgan 
bo‘lib, 1993 yilda e’lon qilingan. B. Shnayer algoritmga quyidagilarni asos qilib 
olingan. 
1)
Tezlik. 32 razryadli mikroprotsessorlarda Blowfish algoritmi 26 taktda 
shifrlaydi. 
2)
Kompaktlilik. Blowfish kompyuter xotirasida eng kamida 5 kilobayt joy 
egallaydi. 
3)
Oddiylik. Blowfish algoritmida qo‘shish, XOR, va tablitsadan o‘rin 
almashtirish qo‘llaniladi. Bu esa tahlilni osonlashtiradi. 
4)
O‘zgaruvchan bardoshlilik. Blowfish algoritmi kaliti uzunligi 
o‘zgaruvchan va 448 bitgacha yetish mumkin. 
Bu algoritm Feystel tarmog‘iga asoslangan bo‘lib, blokni uzunligi 64 bitga, 
raundlar soni 16 ga va raund kalitlari uzunligi esa 32 bitga teng. Blowfish shifrlash 
algoritmi 
i
-raundi quyidagi funksional sxemada keltirilgan: 
L
i-1
R
i-1