5- мавзу. Ғоялар хилма-хиллиги ва мафкуравий жараённинг ижтимоий тараққиётга таъсири

Фоя - муайян тарзда намоён бўлади. Фоя - бирон-бир мақсадни ифодалайди.
Фоя - амалий ҳаракатга ундайди. Фоя - муайян мафкуранинг асоси бўлади.
Дунёни билишнинг муайян босқичи ва ўзига хос шакли
Фоянинг намоён бўлиш хусусиятлари:1)Ижтимоий воқеликнинг инъикоси 2)Муайян мафкура учун асос бўлиш 3) Бирон-бир фаразни ифодалаш 4)Муайян мақсад сари сафарбар Этиши 5) Ҳаётий ва илмий да-лилларга асосланиш 6)Назария ва амалиёт билан боғлиқлиги.
Бинобарин, улар ҳаётдаги маълум бир мафкурага таянади. Инсон тафаккури воқеликни идрок этиш мобайнида турли фикрлар, қарашлар, ғоялар ва таълимотлар яратади. Бинобарин, ғоялар ҳам инсон тафаккурининг маҳсулидир. Лекин тафаккур яратган ҳар қандай фикр ёки қараш, мулоҳаза ёки нуқтаи назар ғоя бўла олмайди. Фақат энг кучли, таъсирчан, залворли фикрларгина ғоя бўла олиши мумкин.
Фояларнинг хилма-хил турлари мавжуд. Оламнинг вужудга келиш, мавжудлик қонуниятлари, унинг асосини нима ташкил этгани каби масалаларни фалсафий талқин этиш натижасида монизм, дуализм, плюрализм, идеализм ва материализм сингари оқимлар вужудга келган.
Фоя ва мафкура тушунчаларининг фалсафий шакллари ва кўринишлари
Монизм - оламнинг асоси ягона, битта дея таълим берувчи йўналиш . Плюрализм - оламнинг асосида кўп нарсалар ётиши ҳақидаги ғояларни илгари сурувчи таълимот
Дуализм - оламнинг ибтидоси ҳам руҳий илоҳий, ҳам моддий асосга эгалиги ҳақидаги таълимот
Идеализм - олам ва одамнинг яралиши, яшаши, ривожланиш хусусиятлари, борлиқ ҳамда йўқлик масалаларида руҳий тамойилларни мутлоқлаштириш
Материализм - олам ва одам, борлиқнинг яшаши, ривожланиши масалаларида модда (материя), унинг хоссаларини мутлақлаштириш
Теизм - илоҳийликни мутлақлаштири
Атеизм - даҳрийликни мутлақлаштири
Миллий ғоя - инсон ва жамият ҳаётига маъно-мазмун бахш
этадиган, уни эзгу мақсад сари етаклайдиган, янгича дунёқараш ва
эътиқод асосларини шакллантирадиган фикрлар мажмуидир.