42-савол Тинчлик потенциали, унинг механизми. Тинчлик потенциали

алмашинуви.
Айни вақтда оксигемоглобиндан кислород ажралади ва тўқималарга ўтади. Гемоглобин билан боғланган калий карбонат кислота таъсирида ажраб чиқади ва калий бикарбонат ҳосил қилади. Кислотадан ажралган Н⁺ ионлари гемоглобин билан бирикиб, кам диссоциацияланадиган қайталанган гемоглобин (ННВ) ҳосил қилади. Қайталанган гемоглобин СО₂ нинг бир қисмини ўзига бириктириб, карбогемоглобинга (ННВСО₂)айланади. Эритроцит тўқима капиллярларидан ўтаётганда карбонат кислотаси калий ионларини чиқариб юборади:
КНВО₂+Н₂СО₃=ННВ +О₂+КНСО₃
НСО₃^- ионларининг бир қисми плазмага ўтиб натрий ионлари билан бирикади, эритроцит ичига эса хлор ионлари ион мувозанатини сақлаш учун ўтади.
Ўпка капиллярларида веноз қондан СО₂ нинг бир қисми алвеолаларга утади. Алвеоляр хавода СО₂ нинг парциал босими веноз кондаги СО₂ нинг таранглигидан пастрок булгани учун, СО₂ капилярлардан алвеоляр хавога диффузия йули билан утади. Бу куйидаги реакция билан тушинтирилади:
ННВ+О₂+КНСО₃=КНВО₂+Н₂СО₃
Ҳосил бўлган карбонат кислотаси парчаланишини карбоангидраза ферменти кескин тезлаштиради, натижада СО₂ алвеоляр ҳавога ўтади.
Карбонат ангидриднинг қонга бирикиши ва ундан ажралиб кетиши унинг қондаги парциал таранглигига боғлиқ. Карбонат ангдриди диссоциация эгри чизиғини ҳосил қилиш учун ордината ўқига қонга бириккан карбонат ангидридининг ҳажми % ва аббсцисса ўқига СО₂ нинг парциал таранглиги қўйилади.
Пастки эгри чизиқдаги А нуқта СО₂ нинг 40 мм сим уст га тенг бўлган таранглигига, яъни артериал қонда мавжуд бўлган тарангликка тўғри келади. Бу қонда унинг миқдори 52 ҳажм % бикарбонатлар ҳолатида бўлади. Юқоридаги эгри чизиқнинг нуқтаси СО₂ нинг 46 мм сим уст га тенг бўлган таранглигига тўғри келади. Веноз қонда эса 58 ҳажм % СО₂ бириккан ҳолда, юқоридаги ва пастдаги эгри чизиқнинг АV чизиғи артериал қон веноз қонга айналанаётганда ва аксинча, веноз қон артериал қонга айналанаётганда унингСО₂ бириктириш хоссасининг ўзгаришига мос келади.