|
Ishning bajarish tartibi:
Umumlashtirilgan namunani hosil qilish uchun jamlanayotgan g‘aramning har 10 m2 tidan 2 ta nuqtaviy namuna olinadi. Namunani zich berkitilgan kichik idishga solinadi. Umumlashtirilgan namuna kamida 2 kg bo‘lishi kerak. Jamlanayotgan paxtadan olingan o‘rtacha bir kunlik namunadan yana 10 t hisobidan 400 g namuna olinadi. G‘aramni jamlash tugatilganda (400-500 t) umumlashtirilgan namuna 15-20 kg bo‘lishi kerak. Bu umumlashtirilgan namuna stol ustida aralashtiriladi. Tekis qilib joylab 4 qismga ajratib har bir qismidan 3-4 kg dan olib bir joga to‘planadi. Hosil bo‘lgan ta’minan 14 kg namuna 2 ga ajratiladi. Paxta sifatini tekshirish uchun namunaning bir qismi paxta tozalash zavodi laboratoriyasiga tekshirishga yuboriladi, ikkinchi qismi esa tayyorlash punktida nazorat uchun qoldiriladi. To‘dani jamlash tugatilganidan so‘ng namuna bilan birgalikda pasport-kartochka (paxta uchun pasport) ikki nusxada yuboriladi. Pasport-kartochkaning bir nusxasi zavod tekshiruv natijalari bilan tayyorlash punktiga qaytib beriladi. Jamlangan g‘aramdan namuna olish. G‘aramni ta’minan I-II sort uchun 50 t, III-V sortlar uchun 30 tonnadan chamalab qismlarga bo‘linadi. Har bir qismdan 20 tadan 20-100 sm qalinlikda g‘aram tashqi qismlardan va tunel ichlaridan nuqtaviy namunalar olinadi. Olingan umumlashtirilgan namuna ta’minan 1 kg bo‘lishi kerak. Nazorat qilish usuliga qarab olingan umumlashtirilgan namunalar bir xil bo‘lsa, bu umumlashtirilgan namuna alohida yoki g‘aram uchun bitta qilib 5-10 kg holda tekshirilishi mumkin. Paxtani, paxta punktlariga jo‘natish va paxta tozalash zavodlariga qabul qilishda namuna olish. Bunda nuqtadan namuna olish va umumlashtirilgan namuna paxta tayyorlov punktlarida namuna olish tartibida olinadi. Har bir transportdan olingan paxtani birlashgan namunalari shu to‘daning oxirgi mashinasi paxta zavodiga jo‘natilishiga qadar to‘planadi va sifatini tekshirish uchun o‘rtacha kunlik namunani tashkil etadi. Umumlashgan namunalar qabul qilish paytida paxta tozalash zavodi bir kun davomida har bir tayyorlash punkti uchun to‘dasiga qarab to‘planadi.
42.O‘zbekiston Respublikasi hududida ekishga tavsiya etilgan paxta navlarni ayting
Respublikamizda har yili 3 million 400 ming tonnadan oshirib paxta yetishtirilmoqda. SHuncha paxtadan 1 million tonnadan oshiq paxta tolasi olinadi. Bu olinayotgan tolalarning asosiy qismi horijiy davlatlarga shartnoma asosida sotilmoqda. O’zbekiston paxta tolasi jahon bozorida ham birmuncha raqobatbardosh bo’lib, bu sohada nufuzli o’rinlarni egallab kelmoqda. Ayniqsa, g’o’zaning Buxoro-6, Buxoro-8, Buxoro-102, S-6527, Namangan-77 kabi navlari paxtasining tola sifati yuqori ko’rsatkichni berib, maxsus sifat yorliqlari olishga erishilmoqda. Har yili Toshkentda o’tkazilayotgan Xalqaro «Paxta» yarmarkasining o’tkazilishidan asosiy maqsad, kelgusida rivojlangan mamlakatlar paxta sanoati texnologiyalarini olib kirish, ularning tajribalaridan keng foydalanish, bu sohada O’zbekistonni jahon miqyosiga ko’tarish va yetishtirilayotgan paxtaning asisiy qismini o’zimizda qayta ishlab, paxta tolasini sotishda barcha ishlarni vositachilarsiz amalga oshirishni tashkil qilish ko’zda tutilgan. «Paxta» yarmarkasida jahonning 35 dan oshiq davlatlaridan vakillar va eng yirik mutaxassislar tashrif buyurishadi. Ular o’z bilim va tajribalari bilan o’rtoqlashadilar, sohada bajariladigan kelgusi ishlar rejasi kelishib olinadi.
Ma’lumki, respublikamizda har yili 3 million 400 ming tonnadan oshirib paxta yetishtirilmoqda. Shuncha paxtadan 1 million tonnadan oshiq paxta tolasi olinadi. Bu olinayotgan tolalarning asosiy qismi horijiy davlatlarga shartnoma asosida sotilmoqda. O`zbekiston paxta tolasi jahon bozorida ham birmuncha raqobatbardosh bo`lib, bu sohada nufuzli o`rinlarni egallab kelmoqda. Ayniqsa, g`o`zaning Buxoro-6, Buxoro-8, Buxoro-102, S-6527, Namangan-77 kabi navlari paxtasining tola sifati yuqori ko`rsatkichni berib, maxsus sifat yorliqlari olishga erishilmoqda.G’o’zaning selektsion navi ma’lum morfologik va agroxo’jalik belgilariga ega bo’lib, ilmiy-tadqiqot muassasasida selektsiyaning ilmiy usuli asosida yaratilib ishlab chiqarilgan va xo’jalik nuqtai nazaridan qiymatga ega bo’lgan g’o’za navidir. (Paxtachilik entsiklopediyasi 2 tom, 216 bet). O’zbekiston Respublikasi hududlarida keyingi yillarda g’o’zaning 10 dan ortiqroq rayonlashtirilgan selektsion navlari ekilmoqda. Namangan 77 navi ko’proq Qashqadaryo viloyatida, Xorazm 127 navi-Xorazm viloyatida, Buxoro 6, Namangan 77, S-6524 kabi navlar respublikaning ko’pgina viloyatlarida ekilib kelinmoqda.
\
43.Paxta tolasi tiplarini yoriting
(1a, 1b, 1, 2, 3)
Do'stlaringiz bilan baham: |
