4 Umumta’lim maktablari xarajatlarini moliyashtirish mexanizmi 28

5. Sog’liqni saqlash muassasalari xarajatlarini moliyashtirish mexanizmini o’rganish

Ijtimoiy soha tarmoqlari ichida sog`liqni saqlash tizimi alohida o`rin egallaydi. Jahon Sog`liqni saqlash tashkiloti ekspertlarining hisob-kitoblariga ko`ra, mamlakat sog`liqni saqlash tizimining aholi salomatligini ta‘minlashdagi ta‘siri 8- 14 foiz darajasida baholansa-da, bu tizimning faoliyati boshqa barcha ijtimoiy sohalarga qaraganda aholi manfaatlari bilan eng ko`p to`qnash keladi.
Inson hayoti, uning manfaatlarini himoyalash bilan bog`liq bo`lgan va sog`liqni saqlash tizimida qator yo‗nalishlarda amalga oshirilayotgan islohotlarning natijasi davlatning bevosita ishtirokiga, uning ushbu sohaga tashkiliy-huquqiy va iqtisodiy-moliyaviy aralashuviga ko`p jihatdan bog`liq.
Ma‘lumki, tibbiy xizmatlar ancha qimmat turadigan ne‘mat bo`lib, har bir kishi o`z hayoti davomida iste‘mol qilishi mumkin bo`lgan tibbiy xizmatga haq to`lash uchun qancha mablag` yig`ib qo`yish lozimligini avvaldan bilmaydi. Lekin bir guruh fuqarolar birlashib yoki butun bir jamiyat bu maqsadga mo`ljallangan mablag‗larni jamg`arishi mumkin.
Bundan tashqari davlat sog`liqni saqlash tizimida olib borilayotgan islohotlar doirasida tizimni boshqarish va moliyalashtirish mexanizmlarini takomillashtirish, uning moddiy-texnik holatini, birinchi navbatda, birlamchi tibbiysanitariyayordami muassasalarini byudjetdan tashqari mablag`lar hisobidan zamonaviy tibbiy texnika va davolash vositalari, diagnostik apparatlar bilan jihozlanish holatini yaxshilash maqsadida hukumat tomonidan bosqichma-bosqich Salomatlik-1, Salomatlik-2 va Salomatlik-3 loyihalari amalga oshirildi va bugungi kunda ham ushbu loyihalar doirasidagi ishlar davom etmoqda.
Bebaho boylik bo`lgan xalqimizning sog`lig`ini saqlash maqsadida 2015-yilda 141 ta tibbiyot muassasasini qurish, rekonstruksiya qilish, kapital ta‘mirlash va jihozlash uchun qariyb 500 milliard so`m mablag` sarflandi. Qishloq vrachlik punktlarini optimallashtirish va zamonaviy diagnoztika va davolash uskunalari bilan jihozlash ishlari nihoyasiga yetkazildi. Bu borada amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar natijasida keyingi besh yilda mamlakatda har 100 mingta chaqaloqqa nisbatan onalar o`limi 23,1 dan 19 taga, 5 yoshgacha bo`lgan bolalar o`limi 14,8 tadan 13,9 taga, chaqaloqlar o`limi 11 tadan 10,7 taga kamaydi. Ushbu ko`rsatkichlar bo`yicha O`zbekiston Birlashgan Millatlar Tashkilotining Mingyillik rivojlanish maqsadlariga to`liq erishganligi alohida ta‘kidlanadi‖.
Sog`liqni saqlash tizimini boshqarish va moliyalashtirishda davlat ishtirokining obyektiv zarurligi haqida gap borar ekan, avvalo, bu tizimning faoliyat mahsuli bo`lgan tibbiy xizmatlarning o`ziga xos xususiyatlarini ko`rib chiqish maqsadga muvofiq bo`ladi.
Sog‘liqni saqlash tizimida davlat boshqaruvini takomillashtirish, birlamchi bo‘g‘inni kasalliklarni erta aniqlaydigan va davolaydigan tizimga aylantirish, raqamlashtirish ishlarini jadallashtirish, coha rivojlanishining yaqin va uzoq muddatli istiqbollarini belgilash, tibbiy xizmatlar hajmini oshirish va sifatini tubdan yaxshilash, raqobat va xususiy sektorni qo‘llab-quvvatlash, tibbiyot xodimlarining bilimini oshirish, ta’lim va ilm-fanni rivojlantirish maqsadida: