Айрим ички секреция безларининг гормонларининг хусусиятлари.
Оралик мия бўлими, таламус тагида жойлашган бўлиб, МНС нинг олий бўлимларини эндокрин система билан боғлайди. Гипоталамусдаги нерв хужайраларида ишлаб сикариладиган жуда кучли фаолликка эга бўлган кимёвий бирикмалар нейрогормонлар деб аталади. Хозирда 7 та либерин ва 3 та статинлар аниқланган: кортико либерин, териолиберин, люлиберин, соматолиберин; пролактолиберин, гонадолиберин; соматостатин, пролактостатин, меланостатин. Гипоталамус гормонларини биринчи бўлиб Америка олимлари Р. Гиллимин ва Э. Шелли 70-йилларда соф холда ажратиб олишди. Нейрогормонлар гипоталамуснинг нерв учларида синтезланади.
Гипофиз гормонлари:
У ички секреция безларининг энг муҳими бўлиб, уни мия ортиғи деб номланади. Одамларда бу безнинг огирлиги 600 мг, корамолларда 3,8 г, отларда 2,1 г, куйларда 0,4г, чучкаларда 0,3 г га тенг. У аниқ ажрилиб турадиган 35 та анатомик бўлимдан: олдинги, ўрта ва орка кисмдан иборат. Ҳар учала бўлагидан оқсил-пептид табиатли гормонлар ишлаб чиқарилади.
Гипофизнинг олдинги бўлагининг гормонлари:
Бу кисмдан асосий гормонлариишлаб чиқарилади ва у аденогипофиз деб ҳам номланади. Унинг хужайраларининг 55-60% ни хромороб ва 40-45 % ни хромофил хужайраларнинг аксарияти ацидофил, оз қисми базофил бўлади. Базофил хужайралардан адренокортикотроп, териотроп, гонодотроп гормонлар, ацидофил хужайралардан соматотроп, пролактин ишлаб чиқарилади.
Соаматотроп гормони-1921 йилда аниқланган. 195-1957 йилларда тоза холда гипофиздан ажратиб олинган. Одамларда соматотроп гормони (усиш гормони) 191 та аминокислотадан иборат. У асосан организмда усиш ва ривожланишини бошқаради. Катта ёшдаги одамларда бу гормоннинг гиперфункциясида акромегалия касаллиги юзага келади.
Адренокортикотроп гормони-(АКТГ) бу гормон буйрак усти бези фаолиятини бошқариб туриши 1926 йилда аниқланган. 39 та аминокислотадан иборат. У асосан буйрак усти безининг пустлок қисмидаги гликокортикотроп гормонлари ишлаб чиқарилишини бошқаради.
териотроп гормони-(ТТГ) калконсимон безнинг ривожланишини ва унда териоид гормонларнинг синтезланишини бошқариб туради. 112 та амино кислотадан иборат.
Лактотроп гормони – таркиби жихатдан 199 та аминокислотадан иборат бўлиб, сут безлари ривожланишини, сутнинг хосил бўлиши, сариқ тананинг ўсишини ва прогестерон гормонинг хосил бўлиши каби муҳим биологик жараёнларни бошқаради.
Топшириқлар: Талабалар назарий жиҳатдан олган билимларини янада мустаҳкамлаш учун берилган топшириқларни бажариши керак бўлади. Бунда аборот технологияларни ва педагогик технологиялар асосида берилган вазифаларни ва берилган саволларга қисқа қилиб жавоб беришлари лозим.
Берилган топшириқларни ўз вақтида бажариб бориши керак ва улар бажарган ишларига қараб баҳоланиб борилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |