4-Mavzu. Tijorat banklari risklari va ularni boshqarish Bank riski tushunchasi va uning bank faoliyati rivojidagi axamiyati

6-jadval.

Risk zonalar

Yutuklar	Yukotishlar
Yukotishlar umuman yuk	Bulishi extimol risklar zonasi	Kritik risk zonasi	Xalokatli risk zonasi	Maksimum risk zonasi (yukotishlar)
Risksiz zona	Tushum buladi	Yukotish xavfi bor	Yukotishlar bulishi anik	Mulkni xam yukotish xolati.
Foyda

Xalokatli risk anik yukotishlar mukarrarligini va bankning foydasi mulkiy zarar bilan yakunlanishini ifodalaydi.

Kreditlarni shu tarika, ya’ni risk zonalari buyicha turkumlash kreditning xavfli zonaga tushishining oldini olish, kredit risklarining darajasini kamaytirishga imkon yaratadi.
Banklar mablaglar yukligi tufayli yuzaga keladigan tulovga kobiliyatsizlik, moliyaviy va xujalik faoliyatini davom ettirish imkoniyatiga ega bulmaslik kabi risklardan extiyot bulishlari lozim. Agar bank berilgan kredit talabnomasini yaxshilab taxlil kilmasdan, juda katta mikdorda kreditlar bergan bulsa, ularning kaytmaslik extimoli mavjud bulsa, bunday «yomon» kreditlar bankka katta zarar keltirishi mumkin.
Bundan tashkari, bank portfelining bozor narxi pasayib ketsa, uni sotishda bank katta yukotishlarga uchraydi. Bankning moliyaviy axvoli yomonlashib borayotganini bilgan investorlar va omonatchilar uz mablaglarini kaytarib olishni boshlaydilar. Bankning bunday axvolga tushishi natijasida, bank faoliyatini tartibga soluvchi organlar uni tulovga kobiliyatsiz deb e’lon kilishga majbur buladilar.
Bankning inkirozga uchrashi nafakat bank uchun, balki uning aksionerlari va omonatchilari uchun ham juda katta salbiy okibatlarga olib kelishi mumkin. Bunday banklarning aksiyalari bozorda juda past baxolarda sotiladi va bank uzining depozit sertifikatlariga yukori foiz stavkalari urnatishga majbur buladi.


1-chizma. Kreditlash jarayoni va riskli xolatlarni aniklash chizmasi.
Bankning tulovga kobiliyatsizligi riskini kuyidagi usullarda aniklash mumkin: