4-Mavzu. Statistik ma’lumotlarni jadval va grafiklarda tasvirlash

Gistogramma – bu intervalli variatsion qatorlarni tasvirlash uchun xizmat
qiladi. Bunda intervalli belgi o’lchovlari koordinata tizimi abstsissasida, intervalli
belgining mos chastotalari (soni, vazni, salmog’i va h.k.) esa ordinata o’qida
ma’lum masshtabda shkalalarda belgilanadi.
Poligon – diskret variatsion qatorlarni tasvirlash uchun qo’llaniladi. Bunda
diskret qator o’lchovlari abstsissa o’qida, chastotalar esa ordinata o’qida
tasvirlanadi va bu nuqtalar tutashtirilib siniq chiziq hosil bo’ladi. Intervalli qatorni
ham poligon orqali tasvirlash mumkin. Bunda intervalli qatorni diskret qatorga
(qatorning yuqori va quyi chegarasi o’lchovlari o’rtachasi) shartli keltirish lozim.
Kumulyata egri chizig’i - har bir qatorning chastotalari qo’shib borilishi
orqali chastotalar yig’indisini ifodalovchi yangi qator tuziladi va har bir qator
(ham intervalli, ham diskret bo’lishi mumkin) darajalari abstsissa o’qida, yangi
tuzilgan chastotalar yig’indisi ko’rinishidagi darajalar ordinata o’qida belgilanadi. Agar davrlar uchun olingan masshtab juda kichik bo`lsa, u holda diagramma sur`ati, ya`ni taraqqiyot qonuniyatini buzib, sun`iy tarzda kuchaytirib aks ettiradi. Ushbu masshtab haddan tashqari katta olinganda esa, aksincha, o`sish sur`ati sun`iy ravishda so`nish tarzida gavdalanadi. Demak, bu ham maqsadga muvofiq emasdir.
Iqtisodiy hodisa va jarayonlarni tavsiflovchi statistik ma’lumotlarni
diagrammalardan farqli statistika xaritalarida ham tasvirlash mumkin.
Statistika xaritalari – grafik tasvirlash shakllaridan biri bo’lib, statistik
ma’lumotlarni hududlar bo’yicha joylanishini chizmali geografik xaritalarda
ifodalanishidir. Hududlar bo’yicha tasvirlash vositasi bo’lib shtrixli chiziqlar, fonli
bo’yash yoki geometrik shakllar hisoblanadi.
Statistika xaritalarining ikki shakli mavjud: xaritagramma, xaritadiagramma.
Xaritagramma – bu sxematik geografik xarita bo’lib, xaritada tasvirlangan
hududlarni ularga tegishli hodisa va jarayonlar xususiyati, sifat yoki miqdor
ko’rsatkichi bo’yicha shtrixli nuqta yoki chiziqlar, turli xil ranglar orqali
tasvirlashdir