4-мавзу: пул муомаласи қонуни ва пул агрегатлари

Пассив қисм — жамғармадаги пуллар ва счётлардаги қолдиқлардан иборат.

Квази пуллар ликвид активлар бўлиб, улар тез орада пулга айланиши мумкин.
Муомаладаги
нақд пуллар шунингдек, тижорат банкларининг мамлакат Марказий банкининг мажбурий ва мажбурий бўлмаган (ихтиёрий ва ортиқча) захиралари
ПУЛ БАЗАСИни
Ташкил этади
Пул массаси билан пул базаси ўртасидаги нисбат пул мультипликатори деб аталади.
Тижорат банкларининг ўз мижозларига (иқтисодиётга) берган кредитлари билан Марказий банкнинг тижорат банкларига берган кредитлари ўртасидаги нисбат кредит мультипликатори деб аталади.

Пул агрегатлари

Жамғарила бориб ўзининг харид қобилятини сақловчи барча пул маблағларига айтилади
Пул муомаласининг белгиланган муддат ва давр учун миқдорий ўзгаришларини билиш учун, шунингдек пул массаси ҳажми ва ўсиш суръатларини тартибга солиш бўйича тадбирларни ишлаб чиқиш учун фойдаланилади.
пул агрегатларидан-

Пул агрегатларини қуриш учун моддий неъматларнинг ликвидлик даражасига қараб, уларнинг босқичма-босқич жойлаштирилиши асос қилиб олинган.

• Пул агрегатларини қуриш учун моддий неъматларнинг ликвидлик даражасига қараб, уларнинг босқичма-босқич жойлаштирилиши асос қилиб олинган.
• Моддий неъматларнинг ликвидлиги - деганда ушбу неъматларнинг тез ва унчалик кўп зарарларсиз пулга айланиши қобилияти тушуни лади.
• Моддий неъматларнинг ликвидлиги вақт билан ўлчанади. Моддий неъматни пулга айлантириш учун қанчалик кам вақт талаб қилинса, унинг ликвидлиги шунчалик юқори бўлади.
• Нақд пуллар мутлоқ ликвидлилика эга, чунки уларни пулга айлантириш учун зарур бўладиган вақт нолга тенгдир.

Пул агрегатларининг сони ва таркиби мамлакат кредит тизимининг ўзига хос хусусиятлари ва тузилишига ҳамда унинг молия бозорларининг ривожланиш даражасига боғлиқдир.

Ривжланган мамлакатлар пул агрегатлари

• М-1 агрегати — муомаладаги нақд пуллар (банкнотлар, тангалар) ва жорий банк счётларидаги маблағларни ўз ичига олади;
• М-2 агрегати — М-1 агрегати ва тижорат банкларқдаги муддатли ва жамғарма қўйилмаларидан (тўрт йилгача) таркиб топган;
• М-3 агрегати — ўз ичига М-2 агрегати ва ихтисослашган кредит муассасаларидаги жамғарма қўйилмаларини киритган;
• М-4 агрегати — М-3 агрегати ҳамда йирик тижорат банкларининг депозитли сертификатларидан иборат.
• АҚШда пул массасини аниқлаш учун 4 та пул агрегати, Япония ва Германияда — 3 та, Англия ва Францияда — иккита пул агрегатидан фойдаланилади.