4-мавзу. Мустақиллик йилларида Ўзбекистоннинг маънавий ва маданий тараққиёти

Иккинчи ташаббус ёшларни жисмоний чиниқтириш, уларнинг спорт соҳасида қобилиятини намоён қилишлари учун зарур шароитлар яратишга йўналтирилган.
Учинчиташаббус аҳоливаёшларўртасида компьютер технологиялариваинтернетдансамаралифойдаланишниташкилэтишгақаратилган.
Тўртинчиташаббус ёшлармаънавиятиниюксалтириш, улар ўртасидакитобхонликникенгтарғибқилишбўйичатизимлиишларниташкилэтишгайўналтирилган.
Бешинчиташаббус хотин-қизларниишбилантаъминлашмасалаларининазардатутади.
5 та муҳимташаббус доирасида мамлакатимиз ёшлари ўртасида китобхонлик анъанасини янада жонлантириш, китоб мутолаасига кенг эътибор қаратиш бўйича амалга оширилаётган саъй-ҳаракатлар диққатга сазовордир. 2017 йил сентябр ойида таълим муассасаларида “Мен севиб ўқиган китоб”, “Энг яхши китобхон” танловлари ташкил этилади. Бунинг учун бюджетдан ташқари маблағлар, хайрия маблағлари ҳисобидан 160 млн. сўм ажратилди. Ҳар бир туман марказларида китоб дўконлари очилди ва янги асарлар билан бойитилди.
Давлатимиз раҳбари томонидан 2017 йил 28 июлда қабул қилинган “Маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва соҳани ривожлантиришнинг янги босқичга кўтариш тўғрисида”ги Қарори билан Республика Маънавият ва маърифат маркази ташкил этилди. Ушбу марказнинг фаолияти билан боғлиқ асосий вазифаларда, хусусан, миллий ғояни юртимизда яшаётган барча миллат ва элатлар, ижтимоий тоифа вакиллари орасида кенг тарғиб қилиш, бунёдкорлик руҳини ялпи ижтимоий харакатга айлантириш, эртанги кунга ишонч туйғуларини кучайтириш бўйича вазифалар белгиланди.
Мустақиллик йилларида Қорақалпоғистон Республикасида институционал ва таркибий ўзгаришларни амалга оширишда маълум ижобий силжишларга эришилди. Ноқулай экологик шароитга қарамасдан минтақада макроиқтисодий ва ижтимоий барқарорликни таъминлаш, иқтисодиётнинг барча тармоқларида ислоҳотларни амалга ошириш ўзининг ижобий самараларини кўрсатмоқда.
Амалиётда асосан минтақани ривожланиш стратегияси давлат томонидан ишлаб чиқилган мақсадли дастурлар орқали амалга оширилади. Мисол учун минтақани комплекс ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш устувор вазифалар қаторига киритилганлиги сабабли, Қорақалпоғистон Республикасини 2017-2018 йилларда комплекс ривожлантириш дастурлари ишлаб чиқилди.
Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки минтақада иқтисодий ўсиш суръатлари 2005-2017 йилларда умуммамлакат кўрсаткичларига нисбатан юқори бўлган. Таҳлилларни кўрсатишича ушбу юқори иқтисодий ўсиш суръатлари авваламбор минтақада қурилиш, саноат ва хизмат кўрсатиш соҳалари ҳисобига эришилди. Айниқса, 2016 йилда юқори иқтисодий ўсиш (18,7 фоиз) янги қурилган Қўнғирот сода заводи ва Устюрт газкимё мажмуаси ҳисобига тўғри келади.
Иқтисодиётнинг айрим тармоқларида ўсиш суръатлари турлича бўлиб, уларнинг комплекс ижтимоий-иқтисодий ривожланиш даражасига таъсири турлича бўлган. Қишлоқ хўжалиги, инвестициялар ва истеъмол товарлари ишлаб чиқаришда охирги йилларда маълум даражада номутаносиблик кузатилмоқда. Ички истеъмолни шакллантирувчи товар айирбошлаш ва хизматларнинг ўсиш суръатларининг кескин камайиши аҳоли турмуш сифатига салбий таъсир кўрсатади.
Қорақалпоғистон Республикаси умумдавлат меҳнат тақсимотида табиий газ (2017 йилдаги улуши 3,0 фоиз), пахта толаси (4,0 фоиз), ош тузи (32,0 фоиз), сода (100 фоиз), гуруч (31,0 фоиз) ишлаб чиқариш бўйича юқори салоҳиятга эга.
Эришилган натижаларга қарамасдан минтақани ижтимоий-иқтисодий ривожланиш даражаси мавжуд табиий салоҳиятга мос келмайди. 2017 йилда Қорақалпоғистон Республикасининг мамлакат ялпи ички маҳсулотидаги улуши 3,3 фоизни, мос равишда саноат ишлаб чиқариши 4,6 фоизни, қишлоқ хўжалиги 2,8 фоизни, экспорт 2,0 фоизни, хизматлар 3,0 фоизни ташкил қилган. Асосий макроиқтисодий кўрсаткичлар бўйича Қорақалпоғистон Республикаси бошқа минтақаларга нисбатан, қишлоқ хўжалиги ва чакана товар айирбошлаш бўйича пастроқ натижаларга эга⁵.
Қорақалпоғистон республикаси ялпи ҳудудий маҳсулот, истеъмол товарлари, пуллик хизматлар индекси бўйича ҳам мамлакат минтақалари орасида охирги ўринлардан бирини эгаллаган. 2005-2017 йиллар давомида асосий ижобий силжиш саноат соҳасига тўғри келади. Ушбу ҳолат минтақада охирги йилларда ишга туширилган йирик кимё корхоналари ҳисобига эришилган.
Минтақа ижтимоий-иқтисодий ривожланиш натижалари иқтисодиёт таркибини шаклланиши билан ҳам тўғридан тўғри боғлиқ. Таҳлиллар шуни кўрсатмоқдаки, ялпи ҳудудий маҳсулотнинг таркибида, яъни диверсификация жараёнида маълум ўзгаришлар кузатилган.
Мамлакатимиз иқтисодиётининг тармоқлараро таркибида 2005-2017 йилларда бир қатор ижобий силжишлар юз берди. Жумладан, ялпи ички маҳсулотда саноатнинг улуши 14,2 фоиздан 26,7 фоизга ошган бўлса, қишлоқ хўжалигининг улуши 30,1 фоиздан 19,2 фоизга камайган. Қорақалпоғистон Республикасида ишлаб чиқарилган ички ҳудудий маҳсулотнинг таркибий ўзгаришида ушбу тенденцияни кузатиш мумкин. Бунда саноатнинг улуши кескин ошган (9,5 фоиздан 32,7 фоизга), қишлоқ хўжалигининг улуши эса камайган (21,3 фоиздан 15,2 фоизга). Ушбу вазиятни минтақа иқтисодиёти таркибини шакллантиришда юз берган маълум сифат ўзгаришлар билан изоҳлаш мумкин. Агарда Қўнғирот сода заводи ва Устюрт газкимё мажмуаси ҳисобга олинмаса, саноатнинг улуши камайган ва хизматлар соҳасининг ривожланиш даражаси талабларга жавоб бермаслиги, экологик вазиятнинг (Орол денгизи инқирози, сув ва ернинг сифат кўрсаткичлари тушиб кетганлиги) салбий натижалар эканлигини қайд этиш лозим⁶.
Шунингдек, минтақа иқтисодиёти таркибини шакллантиришда олиб борилаётган таркибий ва инвестицион сиёсатда мавжуд табиий, экологик, демографик омилларга тизимли эътиборнинг йўқлиги, йўналтирилаётган молиявий маблағларнинг бир қатор хориж давлатлар ва халқаро ташкилотлар томонидан амалга оширилаётган грантларнинг самарадорлиги пастлиги билан боғлиқ.
Ўрта ва узоқ муддатли минтақа стратегиясини ишлаб чиқишда монографик кузатув натижалари орқали аниқланган рейтинг, яъни энг асосий тизимли муаммоларни ҳал қилиш, аҳоли турмуш сифатини тубдан яхшилашга қаратилиши мақсадга мувофиқ.
Давлатимиз раҳбари 2017 йил 20-21 январь кунлари Қорақалпоғистонда бўлиб, ҳудуд иқтисодиётини ривожлантириш, ижтимоий шароитларни яхшилаш бўйича тизимли чора-тадбирларни белгилаб берган эди. Ўтган вақт мобайнида улар тўла амалга оширилди. 
Ташриф якунларига кўра ишлаб чиқилган дастурга мувофиқ, саноатни ривожлантириш борасида умумий қиймати 160 миллиард сўмга яқин 242 лойиҳа бажарилди. Бу қарийб 4 минг иш ўрни яратиш имконини берди. 
Масалан, Қораўзак туманидаги "Қорақалпоқ цемент" корхонасида биринчи босқичда йилига 200 минг тонна цемент, Нукус шаҳридаги "Техник глобал" корхонасида "Самсунг" бренди остида йилига 150 минг телевизор, "Нукус полимер" корхонасида йилига 8 минг тонна полиэтилен қувурлар ва хўжалик буюмлари ишлаб чиқариш йўлга қўйилди. Тўрткўл туманидаги "Вегатекс глобал" корхонасида йилига 5 минг тонна ип-калава ишлаб чиқарилмоқда. 
Қорақалпоқ аҳолиси учун ниҳоятда муҳим ва долзарб масала бўлган ичимлик суви муаммоси йиллар давомида ҳал этилмай келаётган эди. Шуни инобатга олиб, қисқа вақтда 101 километрлик "Қўнғирот – Мўйноқ" сув қувури ва "Қўнғирот" сув тақсимлаш иншооти қуриб битказилди. Бунинг натижасида Мўйноқ туманидаги 25 минг аҳоли тоза ичимлик суви билан таъминланди. 
Бундан ташқари, инвестиция дастурига мувофиқ бюджет маблағлари ва Оролбўйи ҳудудини ривожлантириш жамғармаси маблағлари ҳисобидан мавжуд сув тармоқлари реконструкция қилинди ва янгиланди. Шу тариқа 35 аҳоли пунктида 50 мингдан зиёд одам ичимлик суви билан таъминлангани бу борадаги ишларнинг изчил давоми бўлди. 
Нафақат Қорақалпоғистон, балки бутун мамлакатимизнинг фахри бўлган, дунёда "Саҳродаги Лувр" деб шуҳрат қозонган И.Савицкий номидаги Қорақалпоқ давлат санъат музейининг муҳташам иккинчи корпуси қурилиб, юксак халқаро стандартлар асосида жиҳозланди ва фойдаланишга топширилди. 
Қорақалпоқ давлат ўлкашунослик музейи биноси, Ўзбекистон Қаҳрамони Ибройим Юсупов номидаги иқтидорли болалар мактаби, Амир Темур номидаги истироҳат боғи, замонавий имкониятларга эга йирик спорт мажмуаси бунёд этилди. Имом Эшон Муҳаммад жомъе масжиди реконструкция қилиниб, фойдаланишга топширилди. Бундай ўзгаришлар барча туманларда, қишлоқ ва овулларда рўй берди. Ҳудуд иқтисодиёти ривожланди, аҳоли турмуш даражаси ошди. Энг муҳими, одамлар буни ўз ҳаётларида сезмоқда. 
Президентимизнинг 2016 йил 29 декабрдаги "2017-2021 йилларда мактабгача таълим тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида"ги қарори қабул қилиниб, мактабгача таълим муассасаларининг моддий-техник базасини мустаҳкамлаш, жумладан, қишлоқ аҳоли пунктларида янги ана шундай иншоотлар қуриш, уларни замонавий ускуналар, ўқув-методик қўлланмалар, мультимедиа ресурслари билан таъминлаш чоралари кўрилмоқда. 
Шавкат Мирзиёевнинг жорий йил 30 сентябрдаги "Мактабгача таълим тизими бошқарувини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида"ги фармони билан Мактабгача таълим вазирлиги ташкил этилди. Янги вазирликнинг асосий вазифалари босқичма-босқич барча болаларни мактабгача таълим тизимига қамраб олиш, ўзаро рақобат қилувчи давлат ва нодавлат МТМлари тармоғини яратиш, амалиётга мактабгача таълим ва болаларни тарбиялашнинг муқобил шаклларини жорий этишдан иборат. 
Мазкур қарор ва фармон ижроси юзасидан бугун Қорақалпоғистон Республикасида ҳам кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда. Ҳудудда 318 та мактабгача таълим муассасаси бўлиб, уларнинг 3 таси хусусий, 7 таси турли ташкилотлар тасарруфида. Уларда 48 минг 106 нафар, умумий болаларнинг 32 фоизи таълим-тарбия олмоқда. 
Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев таъкидлаганларидек, “Ёшлар тарбиясига бугун эътибор бермасак, эртага кеч бўлиши мумкин. Мактабгача таълим муассасаларини Қорақалпоғистоннинг иқлим шароитидан келиб чиқиб қуриш керак. Ҳар бир хонани иситиладиган пол билан таъминлаш зарур. Бундан ташқари, бу соҳа учун кадрлар тайёрлаш тизимини ҳам қайта кўриб чиқиш, бунинг учун олий таълим муассасалари қошида махсус курслар ташкил қилиш лозим. Тарбиячилар савияси болалар келажаги учун муҳим аҳамиятга эга”. 
Қорақалпоғистонда фармацевтика саноатини янада ривожлантириш, дори-дармон воситалари ҳамда тиббиёт буюмлари ишлаб чиқарувчиларни қўллаб-қувватлаш, ички бозорни мамлакатимизда ишлаб чиқарилган юқори сифатли препаратлар билан тўлдириш мақсадида бу борада мутахассислар тайёрлаш тизими такомиллаштирилмоқда.
Шу мақсадда қизилмия бу ҳудуд иқлими ва шароитига мос келганлиги учун Чимбой туманидаги "Lanextrakt" қўшма корхонасида ушбу ўсимлик илдизидан экстракт ишлаб чиқариш йўлга қўйилган. Корхонада йилига 30 минг тонна қизилмия илдизи қайта ишланиб, 1,3 минг тонна экстракт тайёрланади. Хитойлик инвесторлар билан ҳамкорликда ташкил этилган корхонада 200 иш ўрни яратилган. 
Давлатимиз раҳбарининг 2017 йил 3 майдаги "Нукус-фарм", "Зомин-фарм", "Косонсой-фарм", "Сирдарё-фарм", "Бойсун-фарм", "Бўстонлиқ-фарм" ва "Паркент-фарм" эркин иқтисодий зоналарини ташкил этиш тўғрисида"ги фармони ижроси юзасидан ҳудудда кенг кўламли ишлар амалга оширилиб, мавжуд ишлаб чиқариш имкониятлари ва ресурслар салоҳиятидан самарали фойдаланиш орқали янги иш ўринлари яратишга алоҳида эътибор қаратилмоқда. 
Ҳудудда фармацевтика саноатини ривожлантириш йўналишида 2018-2019 йилларда қиймати 27 миллион долларга тенг 17 лойиҳа амалга оширилиши режалаштирилган. Мазкур лойиҳалар доирасида 37 турдаги фармацевтика маҳсулотлари ишлаб чиқарилади ва уларнинг бир қисми экспорт қилинади. 
Нукус шаҳридаги "Нукус Мед Тех" МЧЖ томонидан тиббий буюмлар, "Берлин фарм" МЧЖ томонидан онкологик дори воситалари ишлаб чиқариш йўлга қўйилади. Тўрткўл туманидаги "Тўрткўл шиша идишлари" МЧЖда фармацевтика шиша идишлари тайёрланади. 
Қорақалпоғистонда икки босқичда целлюлоза ишлаб чиқариш йўлга қўйилган бўлиб, амалга ошириладиган мазкур лойиҳа қоғоз ишлаб чиқаришдан тайёр маҳсулотгача бўлган жараённи ўз ичига олади. 
Тахиатош туманида экспортбоп маҳсулотлар ишлаб чиқариш йўлга қўйилди, 11 мингга яқин иш ўрни яратилди. Қорақалпоғистон Республикасини 2018-2019 йилларда комлекс ривожлантириш дастури доирасида яна 1 минг 309 лойиҳа режалаштирилган. Уларни амалга оширишга ташаббускор корхоналар ва тижорат банклари маблағлари, хорижий инвестициялар йўналтирилади. Бунинг натижасида янги маҳсулотлар ишлаб чиқариш ўзлаштирилади, маҳаллийлаштириш ва қайта ишлаш даражаси ошади, 10 мингга яқин иш ўрни ташкил этилади. 
Ҳудуд саноатини янги босқичга кўтариш мақсадида мамлакатимиздаги йирик корхоналар ҳам жалб этилган. Хусусан, Навоий кон-металлургия комбинати Тахиатош туманида металл конструкциялар ва ностандарт жиҳозлар, Олмалиқ кон-металлургия комбинати Қораўзак туманида темир-бетон маҳсулотлар ва қум-шағал ишлаб чиқариши режалаштирилган. 
Тебинбулоқ конини ўзлаштириш истиқболларига алоҳида эътибор қаратилмоқда. Ҳозирги кунда мамлакатимизда металл маҳсулотлар мавжуд шундай буюмларни эритиш орқали ишлаб чиқарилмоқда. Тебинбулоқ кони темир рудасининг улкан захирасига эга. Ушбу конни ўзлаштириш икки босқичда амалга оширилади. Натижада 2021 йилдан бошлаб йилига 1 миллион тонна пўлат ишлаб чиқариш имконияти пайдо бўлади. Бу борадаги ишларни ташкил этиш мақсадида "Ўзбекистон темир йўллари" акциядорлик жамияти таркибида дирекция ташкил этилди. 
Самарасиз фойдаланилаётган объектлар негизида янги корхоналар ташкил этиш лойиҳалари ҳақида ҳам маълумот берилди. Қорақалпоғистонда 6 та кичик саноат зонаси ташкил этиш режалаштирилган. Улардаги объектлар 5 йил муддатга кейинчалик мулк ҳуқуқини расмийлаштириш шарти билан бепул берилади. Муҳандислик-коммуникация тармоқлариниқуришватиклашишларидавлатбюджетиҳисобиданамалгаоширилади. Шу тариқаушбузоналардаишлабчиқаришнийўлгақўйиш, тадбиркорликниривожлантиришучунзаруршароитяратилади. 
Мустақиллик йилларида Қорақалпоғистон Республикасининг маданий ривожланишининг ҳам ўзига хос жиҳатлари мавжуд. Айниқса маданий соҳадаги ривожланиш Хоразм вилояти билан муштарак ривожланди. 1991 йил Нукус шаҳрида Қорақалпоғистон, Хоразм ва Тошҳовуз ёшларининг учрашуви ўтказилган бўлиб, унда дўстона қўшничилик муносабатларини мустаҳкамлаш, биргаликда байрамлар, танловлар ва фестиваллар, спорт мусобақалари ва турли учрашувларни ўтказиш муаммолари муҳокама қилинди. 1992 йил бошида Қорақалпоғистон Жоқарғи Кенгеси, Хоразм вилояти ва Туркманистоннинг Тошҳовуз вилояти ҳокимликлари минтақа халқлари орасидаги дўстлик ва маданий алоқаларни мустаҳкамлаш бўйича комплекс тадбирларни белгиладилар. 1998 йили қорақалпоқ адабиёти классиги Бердақнинг 170 йиллигини, кейинги йилда Ажиниёзнинг 175 йиллиги нишонланди. Шу йили Ўзбекистон Қаҳрамонлари – И.Юсупов ва Т.Каипбергеновларнинг 70 йиллик юбилейлари ўтказилди. 1999 йилда Ўзбекистон, Қорақалпоғистон ва Татаристон халқ артисти, “икки қирғоқ булбули” номини олган О.Худойшукуров ҳотирасига бағишланган республика танлови ўтказилди. У нафақат ўзбекча қўшиқларни, балки минтақадаги бошқа халқлар – қорақалпоқлар, қозоқлар, туркманларнинг қўшиқларини ҳам куйлаган. У ҳамма учун умумий ўртоқ, қадимий маданият вакили, миллатлараро келишув ва бирдамлик сиймоси эди. 2001 йилнинг 14-­15 июлида Хоразм вилоятида Қорақалпоғистон маданият арбоблари билан учрашув бўлиб ўтди. Гурлантуманидамайдони 20 га дан иборат “Халқлардўстлиги” хиёбонибарпоэтилди. Бахшиважировлар, “Мухаллес” фольклор ансамбли, “Айқулаш” ва “Амутўлқини” рақсансамблларичиқишларибиланбиргаликда, К.Сержанов, Т.Хўжаназаров, Р.Кутекееваларнингмусиқаижодинамуналариҳамянгради. 2001 йилдақорақалпоғистонликолимларданЖ.Бозорбоев, В.Н.Ягодин, М.Мамбетуллаев, Г.Хожаниязовлар “Авесто” нинг 2700 йиллигигабағишланган юбилей тантаналаридафаолиштирокэтдилар. Хоразмвилоятимаданиятивасанъатвакиллари 2003 йилда Нукус шаҳрининг 70 йиллигининишонлашдафаолқатнашдилар. ЎзбекистонхалқартистиГ.Матёқубовараҳбарлигидаги “Хоразмрақс” бирлашмасирақсгуруҳи “Дуторлазгиси” рақсиниижроқилди. Адабиёт, фанвамаданиятвакиллари – О.Матчон, А.Садуллаев, М.Қўшчонов, С.Искандарова, Д.Бобожонов, Р.Қурбонов, Б.Каримов, Э.Мадраҳимов, М.Абдулҳакимов, Қ.Искандаров, Г.Матёқубова, К.Исмоилова, Т.Қурёзовларўзбеквақорақолпоқхалқларинингҳурматигасазоворбўлдилар. Бундайбайрамларваучрашувларанъанавийбўлибқолди. ХоразмваҚорақалпоғистонмаданиятвасанъатвакилларидўстонаучрашувларҳамдабиргаликдагичиқишларучунимконтопардилар. 2004 йил 24 июлдаУрганчшаҳридаЎзбекистон, ТуркманистонваҚорақалпоғистонхалқартистиК.Отаниёзовюбилейининишонлашдаушбуреспубликаларделегацияларииштирокэтдилар⁷.
Қорақалпоғистоннинг музейлари ва кўргазма павильонларининг фаолиятидаги энг асосий мақсад инсон маънавий ҳаётининг ғоявий­фуқаролик туйғуларини шакллантириш ҳисобланади. Миллатлараро муносабатларнинг янги мафкураси миллатлараро муҳитнинг сифат жиҳатдан ўзгариш жараёнларига жавоб берадиган анча унверсал, ҳаракатчан ва мослашадиган, дунёқарашли, ахлоқий ­ этик устуворликга эга бўлмоқда. Халқнинг жипслиги ва ҳамфикрлилиги, миллатлараро тотувлик ғояси тобора оммалашиб, жамият миллий ­ иқтисодий ривожининг муҳим омили ҳисобланиб, миллий – маданий алоқалар доираси, миллий ва этник гуруҳлар ҳамкорлиги кенгаймоқда.
Оролденгизи бой табиийресурсибиланмашҳурбўлган. Буденгизбиологикжиҳатдан бой экотизимсифатидаэътирофэтилган. 1964 йилгачаденгизҳудуди 68,9 минг квадрат километрниташкилэтган. Йилига 30-35 мингтоннагачабалиқетиштирилган. Ноёб флора вафаунасидунёгамашҳурэди. Афсуски, сувданнотўғриватартибсизфойдаланишнатижасидасўнгги 50-55 йиличидасувҳажми 15 баробаргатушиб, сатҳи 29 метргапасайди. Денгизнингқуриганҳудудиниоқ туз конлариэгаллади. Ҳайвонотваўсимликдунёситоборайўқолиббормоқда.
Денгизнингқурибқолгантубидавақти-вақтибиланчангвашўрбўронларкузатилади. Жумладан, ҳарйили 100 миллион тоннагаяқинқум-туз бўронларибўлиб, 400 километрданортиқмасофагатарқалади. Буэсаинсонларнингсоғлиғигажиддийтаъсиркўрсатмоқда.Ҳудудданафасйўллари, онкологик, сурункали бронхит кабикасалликларкузатилмоқда. Атроф-муҳитнингбузилишииқтисодийкўрсаткичларпасайишигаҳамсабаббўлади. Ҳудуддачорвачиликвабалиқчиликсоҳасиоқсамоқда. Иқтисодийзараркўрсаткичиортиббормоқда.
Оролденгизифожиасинатижасидаюзагакелгансувресурслаританқислиги, ер деградацияси, чўлланишнингкучайиши, биохилма-хилликнингкескинкамайишивабошқажиддийиқлимўзгаришларижиддийташвишуйғотмоқда.
Оролҳалокатиоқибатлариниюмшатишбўйичаминтақаҳудудида 500 дан ортиқкенгмиқёслилойиҳаларамалгаоширилди, қуриганденгизнинг 350 минг гектар майдонигасаксовулвашўргачидамлиўсимликларэкилиб, бутазорларбарпоэтилди. Бугунбундайҳудудларнингумумиймайдониқарийб 700 минггектаргаетди.
Президент ШавкатМирзиёевнингташаббусибилан 2017-2021йилларда ОролбўйиминтақасиниривожлантиришДавлатдастуриқабулқилинди. МолиявазирлигиҳузуридаОролбўйиминтақасиниривожлантиришжамғармаситузилдиваунга 200 миллиард сўмданортиқмаблағйўналтирилди. Ҳозирдаушбумаблағларҳисобиданамалийишларқилинмоқда. Хусусан, ҚорақалпоғистонРеспубликасиваХоразмвилоятиаҳолисинингсувтаъминоти, турмушшароитинияхшилашгакўмаклашилмоқда.
ДавлатимизраҳбариБирлашганМиллатларТашкилоти Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида Оролденгизинингқуришибиланбоғлиқоқибатларнибартарафэтишхалқаромиқёсдагисаъй-ҳаракатларнифаолбирлаштириш, БМТ томониданОролфожиасидан жабр кўрганаҳолигаамалийёрдамкўрсатишбўйича 2017 йилқабулқилинганмахсусдастуртўлиқамалгаоширилишимасаласигажаҳонҳамжамиятиэътибориниқаратганэди.
Шунингдек, жориййилнинг 7-8 июнь кунлариТошкентшаҳридабўлибўтган “Оролфожиасиоқибатлариниюмшатишбўйичаҳамкорликдагиҳаракатлар: янгиёндашувлар, инновационечимларваинвестициялар” мавзусидагихалқароанжумандақабулқилинган резолюция буборадаамалийечимсифатидахизматқилишишубҳасиз.
Дарҳақиқат, ҳозиргикундаОролбўйиҳудудидаижтимоий-иқтисодийвазиятнияхшилаш, минтақанингсувва экология биланбоғлиқмуаммоларигаечимтопишбўйичақўшнидавлатларнингсаъй-ҳаракатларинибирлаштиришлозимлигиянадаяққолроқнамоёнбўлмоқда.
ЯқиндаТуркманистоннингТуркманбошишаҳридабўлибўтганОролниқутқаришхалқарожамғармаситаъсисчидавлатларираҳбарларикенгашинингмажлисидаПрезидентимизушбумасалагажиддийэътиборқаратди. Ўзнавбатида, Оролфожиасиоқибатлариниюмшатишдаминтақадагидавлатларнингўзароҳамкорлигиборасидаустувораҳамиятгамолик конструктив йўналишларМарказийОсиёдавлатраҳбарларитомониданқўллаб-қувватланди.
ПрезидентимизОролмуаммосиминтақаҳаётивакелажагигадахлдордолзарбмасалаэкани, музокаралардаанчаданбуёнтўпланибқолгансаволларочиқва конструктив муҳокамақилинганини, эндиқоғозданамалийишгаўтилишиниалоҳидатаъкидлабўтди. Айниқса, минтақадавлатлариумумийманфаатлариданкелибчиққанҳолда, ушбуфожиаоқибатларинибартарафэтишваОролбўйидагиижтимоий-иқтисодийвазиятнияхшилаш, минтақанингсувва экология биланбоғлиқмуаммоларигаечимтопишбўйичабарчасаъй-ҳаракатларнибирлаштиришлозимлигиқайдэтилди. Дарҳақиқат, минтақадавлатларинингбарчасиЖамғармафаолиятида, жумладан, ОролденгизиҳавзасидагимамлакатларгаёрдамкўрсатишбўйичатўртинчиДастурниишлабчиқишваўзарокелишишжараёнидатўлақонлиқатнашишибуборадагиумумиймуаммоларниҳалэтишватаҳдидларнибартарафқилишдамуҳимаҳамияткасбэтишишубҳасиздир.
ДавлатимизраҳбаритомониданОролфожиасиоқибатлариниюмшатишюзасидантаклифэтилган конструктив йўналишлархалқарожамоатчиликтомониданҳамэътирофэтилмоқда.