xarakter xislatlari
deb ataladi. Har bir kishidagi biron bir irodaviy sifatlarning har qanday
namoyon bo`lishi shu kishi xarakterining xislati bo`lavermaydi.
Iroda kuchi va xarakter qat
`
iyati
. Iroda ma`lum kuch bilan yuzaga chiqadi: ba`zi hollarda
kishining irodasi kuchli sur`atda namoyon bo`lsa, boshqa hollarda kuchsiz namoyon bo`ladi.
Iroda kuchi irodaning muhim sifatidir
. Iroda kuchining turli darajasi irodaviy jarayonning
hamma bosqichlarida ko`rinadi. Iroda kuchi avvalo ehtiyojlarni his qilishda va intilishda
ko`rinadi, biz kuchli hamda kuchsiz intilishlarni, kuchli hamda kuchsiz hohishlarni farq qilamiz.
Iroda kuchi tezlik bilan qarorga kela olishda va qarorni mustahkamligida, sabotlilikda
ko`rinadi. Yuksak g`oyaviy tamoyillarga asoslangan oqilona qat`iyatlik va sabotlik kuchli iroda
belgilaridandir. Qat`iyatsizlik ikkilanish, qabul qilingan qarorning bajarilishiga shubha bilan
qarash va sabotsizlik
kuchsiz iroda
belgilaridandir.
Iroda kuchi jasorat deb ataladigan dadillikda ayniqsa ravshan ko`rinadi. Jasorat kishining
shunday holatiki, bunda kishi tez qarorga keladi va uni bajarishga ahd qiladi. Hatto salomatligini
va hayotini xavf ostida qoldirishi mumkinligi hayoliga ham kelmaydi. Jasorat kishining boshqa
kishilarga emas, balki o`ziga bergan amridir. Kishi axloqiy burchining talabiga ko`ra, buyuk
maqsadga erishish uchun bir zumda hayot bilan o`limdan birini tanlab olsa, bunday jasorat iroda
kuchi ekanligini ko`rsatadi.
Puxta o`ylab ish ko`rishni o`zi yuksak g`oyaviylikka va kishining axloqiy tamoyillariga
asoslangan taqdirda ijobiy xislat hisoblanadi. O`ylab, shoshmasdan bir qarorga keladigan
kishilarni
mulohazakor kishilar
deb ataymiz.
Sabotlilik dadillikka chambarchas bog`liq bo`lib, xarakterning ijobiy xislati hisoblanadi.
Xarakterning bu xislatiga ega bo`lgan kishilar qabul qilgan qarorlarini odatda o`zgartirmaydilar,
bekor qilmaydilar va bu qarorlarini bajarmasdan qo`ymaydilar. Bu kishilar va`dalarining ustidan
chiqadilar, aytgan so`zlarini albatta qiladilar, ularning gapi bilan ishi bir bo`ladi. Ularga ishonsa
bo`ladigan subutli insonlardir.
Qabul qilingan qarorlarini ko`pincha bekor qiladigan, bergan va`dalarini ustidan
chiqmaydigan, aytgan so`zidan tonadigan kishilar subutsiz hisoblanadi.
Kishi irodasining kuchi va qat`iyati xarakterning irodaga bog`liq bo`lgan qaysi xislatlarida
ifodalangan bo`lsa o`sha xislatlar eng yorqin xislatlardan hisoblanadi. Bu xislatlar har bir
kishining xarakterida bir qadar namoyon bo`ladi. Ammo hamma kishilarni va har qanday odamni
irodasi kuchli, xarakteri kuchli deb bo`lmaydi. Balki shu sifatlari bilan boshqa kishilardan ajralib
turgan odamlargina irodasi kuchli, xarakteri qat`iy deb ataladi. Iroda kuchi va qat`iyati odamning
o`zini tuta bilishida, jasurligida, matonatida va chidamliligida namoyon bo`ladi.
Irodaning kuchsizligi odatda
Do'stlaringiz bilan baham: |