4-мавзу. Масофавий таълим ва уни ташкил этиш асослари режа

Узоқлаштирилган аудиториялар. 
Бу моделда замонавий ахборот 
технологияси воситалари фаол фойдаланилади. Қандайдир олийгохда 
ўтказилаётган ўқув курслар, маърузалар ёки семинарлар талабалар йиғиладиган 
узоқлаштирилган ўқув аудиторияларга синхрон телекўрсатув, видеоанжуман, 
радиоэшиттириш кўринишида телекоммуникация каналларидан узатилади. 
Бунда бир ўқитувчи бир вақтни ўзида талабаларнинг катта аудиторияси билан 
ишлайди. Ушбу модел бўйича АҚШ нинг Висконсия университети (Wisconsin 
University, USA) да, шунингдек, Хитойнинг марказий радио ва телеведение 
университети (China Central Radio and TV University) да масофали ўқитиш ташкил 
этилган. 
Лойиҳалар
. Давлат таълим ёки илмий-тадқиқот дастури доирасида кенг 
қамровлик лойиҳани амалга ошириш учун мўлжалланган масофали ўқитиш 
моделидан иборат. Ушбу моделда асосий аҳамият ўқув материалларини ишлаб 
чиқувчи асосий мутахассис ходимлар, масофали курсларни олиб борувчи 
ўқитувчилар ва олимлар йиғиладиган илмий – услубий марказга қаратилади. 
Марказда ишлаб чиқиладиган масофали курслар у ёки бу давлат (худуд) нинг 
катта аудиториясига узатилади. Бундай ўқитиш вақтинчали ҳисобланиб, лойиҳада 
мўлжалланган ишлар бажарилгандан ёки тугагандан сўнг тугатилади. Бу моделга 
мисол сифатида Африка ва Лотин Америкасининг ривожланаётган давлатларида 
турли халқаро ташкилотлар ўтказган қишлоқ хўжалиги, агротехниканинг янги 
услублари, экология бўйича ва ш.к. масофали ўқитиш курслари олиш мумкин. 
МАСОФАВИЙ ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИНИ АМАЛГА ОШИРИШ БОСҚИЧЛАРИ 
Электрон таълимни ташкиллаштиришнинг кўпгина манбалари орасидан 
қуйидагиларни кўрсатиш мумкин:
• 
Муаллифлик дастурий маҳсулотлари (Authoring tools);
• 
Виртуал таълим жараёнини бошқарувчи тизимлар LMS (Learning Management 
Systems);
• 
Ичкиконтентнибошқарувтизимлари CMS (Content Management Systems).

---

2-расм. Электрон таълимни ташкиллаштиришда 
ишлатиладиган дастурий таъминотлар структураси 
Ҳаммамизга маълумки, ҳар бир университет ёки таълим муассаси ўз таълим 
жараёнини бошқариш учун замонавий технологиялардан келиб чиққан ҳолда, 
ўзининг виртуал ахборот таълим муҳитини яратишга ҳаракат қилади. Ҳозирги 
вақтга келиб, виртуал ахборот таълим муҳитини яратишнинг ҳожати қолмаган, 
чунки Web муҳитига мослашган ҳар ҳил турдаги дастурий мажмуалар жонкуяр 
дастурчи ва таълим соҳасида ишлаб келаётган ходимларнинг ҳамкорликда 
ишлашлари шунингдек, таълимга йўналтирилган фондлар томонидан қўллаб 
қувватланиши натижасида, эркин ва очиқ кодли дастурий таъминотлар 
яратилган. 
Бу ўқув модулимизда масофавий таълим жараёнини ташкиллаштириш 
имкониятини берувчи эркин ва очиқ кодли дастурлар мажмуасинин гтаҳлили 

---

келтирилади. Ўқув модулида келтирилган дастурий мажумалар таҳлили кўп 
йиллар давомида олиб борилган илмий тадқиқотлар натижасида ёзилган.